پیامی از نفتالی بنت، نخست‌وزیر پیشین اسرائیل خطاب به مردم ایران.

احتمال آنکه بنت نخست‌وزیر بعدی اسرائیل باشد، بالاست و این شاهدی است مبنی بر آنکه موضع تمامی طیف‌های هیئت حاکمهٔ اسرائیل نسبت به جمهوری اسلامی یکی است: همهٔ آنان جمهوری اسلامی را تهدید وجودی علیه اسرائیل قلمداد می‌کنند.

@andiiishe

نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، طی پیامی ویدیویی، بار دیگر مستقیماً با مردم ایران سخن گفت.

این ویدیو ظرف فقط چند دقیقه بعد از انتشار، توجهات فراوانی را معطوف خود ساخته و بحث‌ها و گمانه‌زنی‌های دامنه‌داری را برانگیخته است.

@andiiishe

- لازم نیست این بار هم اشتباه کنیم!
 

ما آدم‌ها اغلب وقتی از ژرفای وجودمان اشتباهی را درک می‌کنیم که مرتکب آن شده باشیم. انقلاب ۵۷، اشتباهی مهلک بود و اکثریت قاطع ایرانیان با بندبند وجودشان بر این اشتباه واقف‌اند؛ واقف‌اند چون مرتکب آن شده‌اند. گرچه بسیاری، انقلاب ۵۷ را صرفاً نتیجۀ دسیسه‌های کارتر و جهان غرب علیه شاه می‌دانند، اما اگر ملت پشت شاه مانده بودند، پدرجد کارتر هم قادر نبود تا شاه را سرنگون کند. درهرحال بخش عمده‌ای از جامعۀ ایران با سکوت خود پشت شاه را خالی کردند و بخش دیگری هم فعالانه به براندازی حکومت او یاری رساندند و اکنون تاریخ بدون تعارف، بی‌رحمانه و البته به‌حق آنان را قضاوت می‌کند.

دل بستن به اصلاح جمهوری اسلامی هم اشتباه بعدی‌مان بود و ما این را هم خوب می‌دانیم، می‌دانیم چون مرتکبش شده‌ایم؛ اما لازم نیست همیشه برای درک یک اشتباه، مرتکب آن بشویم.

به‌عنوان یک ایرانی، فقط یک آلترناتیو برای گذار از جمهوری اسلامی می‌شناسم؛ فقط یک نفر است که در زمین سخت واقعیت می‌تواند نمایندگی ما را در عرصۀ بین‌المللی بر عهده گیرد و فقط یک نفر است که احتمال دارد بدنۀ نظامی و بروکرات کشور از او تبعیت کنند و بدین ترتیب قادر است طی دوران گذار مانع از هرج‌ومرج ایران شود. پیش از آنکه مطالعۀ این یادداشت را ادامه دهید، قدری درنگ کنید و حدس بزنید مراد من از این یک نفر کیست؟

صرف‌نظر از اینکه جمهوری‌خواه باشید یا پادشاهی‌خواه، چپ باشید یا راست، احتمالاً حدس زده‌اید که مراد من رضا پهلوی است. حتی اگر به‌کلی هم با نظر من مخالف باشید، احتمالاً بازهم فقط از روی سطور آغازین پاراگراف پیشین، فرد موردنظرم را حدس زده‌اید. همین ویژگی، مؤلفۀ بنیادین یک آلترناتیو بالقوه برای دوران گذار است؛ اینکه همه، حتی مخالفان او هم احتمال روی کار آمدنش را حدس بزنند. افراد اندکی‌اند که با خواندن پاراگراف پیشین این یادداشت به یاد تاج‌زاده، میرحسین موسوی یا نرگس محمدی افتاده باشند. این یک واقعیت است و جدال با واقعیت به گذار ما از وضعیت موجود کمکی نخواهد کرد.

اگر خواهان تحولی ساختاری در کشور هستیم باید رهبری برای دوران گذار داشته باشیم که در عین شهرت ملی و بین‌المللی، در دورترین نقطه از جمهوری اسلامی، دورترین نقطه از جهان‌بینی پنجاه‌وهفتی ایستاده باشد. این فرد کسی جز رضا پهلوی نیست.

گذشتگان ما در سال پنجاه‌وهفت، پشت شاه را خالی کردند؛ بیایید تا ما امروز پشت فرزند او را خالی نکنیم. اگر این بار هم به پهلوی پشت کنیم، درنهایت گذر روزگار به تلخ‌ترین شکل ممکن به ما خواهد آموخت که دوباره اشتباه کرده‌ایم و باز هم آیندگان بی‌تعارف و بی‌رحمانه اشتباهمان را قضاوت خواهند کرد.

لازم نیست تا همیشه برای درک مهلک بودن اشتباهات زندگی‌مان، مرتکب آن‌ها بشویم.
 

میثاق همتی
نویسنده و تحلیلگر
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ

•• اگر دوستانی مشتاق خواندن تحلیل‌های روز دارید، لطفاً شناسهٔ کانال را در اختیارشان قرار دهید:
@andiiishe

یکی از موانع مهم مسیر براندازی، آن دسته از به‌اصطلاح «اپوزیسیونی» هستند که بسیار بیش از آنکه با خامنه‌ای در جنگ باشند با پهلوی در ستیزند.

@andiiishe

- پهلوی یا جمهوری اسلامی، کدام‌یک ایران را به‌پیش بردند؟


بین نظام پهلوی و جمهوری‌اسلامی کدام‌یک برای ایران مفیدتر بوده‌اند؟ آیا مثلاً ایران در دوران ۳۷ سالهٔ محمدرضاشاه پهلوی توسعه‌یافته‌تر، آزادتر و ملی‌گراتر بود یا در ۴۷ سال اخیر؟

روش مقایسه‌ای که در ادامه می‌آید با عدد و رقم و استفاده از شاخص‌های پذیرفته‌شدهٔ بین‌المللی است، نه از سر نوستالژی و یا نفرت. فقط برای اینکه بفهمیم: چرا به اینجا رسیدیم؟

• رشد اقتصادی کلان. در سال ۱۳۵۶، طبق داده‌های تعدیل‌شدهٔ بانک جهانی، GDP سرانهٔ ایران حدود ۲۳،۰۰۰ دلار بر پایهٔ قدرت خرید بود و بالاتر از کشورهایی چون کرهٔ جنوبی، ترکیه، مالزی و چین قرار می‌گرفت. در سال ۱۴۰۲، همین شاخص برای ایران به حدود ۱۷،۰۰۰ تا ۱۴،۰۰۰ دلار رسید و از همهٔ کشورهای یادشده عقب افتاد.

• تورم و ارزش پول ملی. در سال ۱۳۵۷ هر دلار معادل ۷ تومان بود و هنگام نگارش این سطور هر دلار تقریباً ۸۵٫۰۰۰ تومان، یعنی پول ایران در ۴۵ سال، تا ۱۲٫۰۰۰ برابر بی‌ارزش‌ شده است. ضمناً متوسط تورم سالانه در دوران پهلوی اغلب تک‌رقمی بوده و فقط در برخی برهه‌ها قدری جهش داشته است.

در جمهوری اسلامی گاه تورم به ۵۰ درصد رسیده و همیشه هم دو رقمی بوده است؛ و این یعنی نابودی پس‌اندازهای مردم.

• زیرساخت‌ها و صنایع. در دوران پهلوی کارخانه‌های مادر (مثل ذوب‌آهن اصفهان، فولاد اهواز، و ماشین‌سازی تبریز) ساخته شدند و پروژه‌های عظیمی مثل نیشکر هفت‌تپه و پتروشیمی ایرانـژاپن راه افتادند. ضمناً تولید خودرو، برق سیمان و فولاد هم برای نخستین بار در مقیاسی وسیع کلید خوردند.

در مقابل جمهوری‌اسلامی رکوردار پروژه‌های ناقص (مثل راه‌آهن، خط لولهٔ «صلح» یا نیروگاه بوشهر) است و در پروژه‌هایی هم کاملاً شکست خورده است (مثل ماهواره‌های پیام و ظفر و نهضت‌ملی مسکن).

• سیاست خارجی و احترام ملی. حکومت پهلوی مهمترین متحد استراتژیک غرب در منطقه بود، در تأسیس اوپک نقشی کلیدی ایفا کرده بود و رهبری آن را هم بر عهده داشت.

شاه با چین، شوروی، آمریکا و اروپا روابط گسترده داشت و در حد امکان توازن قوا با ابرقدرت‌ها را حفظ می‌کرد. طی این دوران پاسپورت ایرانی یکی از ده پاسپورت معتبر جهان بود.

طی جمهوری‌اسلامی رابطه با آمریکا قطع شد، تحریم‌های فلج‌کننده وضع شدند، وابستگی شدیدی به چین و روسیه شکل گرفت، اعتبار گذرنامهٔ ایرانی به‌شدت پایین آمد و ایران در مجامع بین‌المللی منزوی شد.

• شاخص انسانی و اجتماعی. در سال ۱۳۵۷ شاخص توسعهٔ انسانی (HDI) ایران بالاتر از ترکیه و مالزی بود امروز اما ایران پایین‌تر از این کشورهاست و حدود ۲۰ سال است که در این حوزه، وضعیتی راکد دارد.

• فساد. در دوران پهلوی فساد ماهیتی فردی داشت در جمهوری‌اسلامی اما فساد ماهیتی نهادی و ساختاری پیدا کرد و کاملاً هم عیان شد. به‌نحوی‌که نهادهایی مثل بنیاد مستضعفان، سپاه، ستاد اجرایی امام بدون هیچ نظارت و شفافیتی، مبالغی هنگفت را جابه‌جا و خرج می‌کنند.

• مهاجرت و فرار مغزها. در دوران پهلوی، ایران مقصد مهاجرت، سرمایه‌گذاری خارجی و مأمنی برای کارگران کشورهای دیگر بود. حتی پزشکان‌ هندی برای کسب درآمد بیشتر به ایران می‌آمدند. تعداد زیادی از مردمان آسیای شرقی برای مشارکت در کارهای خدماتی، تولیدی و عمرانی رهسپار ایران می‌شدند. از سوی دیگر اکثریت مطلق ایرانیانی که برای تحصیل یا کارآموزی به خارج می‌رفتند، پس از اتمام آموزششان به ایران بازمی‌گشتند.

جمهوری‌اسلامی اما حداقل ۵ میلیون ایرانی را به مهاجرت واداشته است (برخی آمارها تا ۱۰ میلیون را هم تخمین می‌زنند) و بدین ترتیب ایران رتبهٔ نخست فرار مغزها در منطقه را داراست.

• رشد اجتماعی و فرهنگی. طی دوران پهلوی زنان می‌توانستند قاضی یا خواننده شوند و بدون حجاب اجباری ورزش کنند. ضمناً در سال ۵۳ ازدواج دختران زیر ۱۸ سال ممنوع شد؛ در جمهوری‌اسلامی اما حجاب اجباری شد و حتی اتوبوس‌ها و مترو نیز تحت تفکیک جنسیتی قرار گرفتند. به‌علاوه کودک‌همسری دختران ذیل حاکمیت جمهوری‌اسلامی، پدیده‌ای کاملاً قانونی است.

دوران پهلوی دورهٔ شکل‌گیری و اوج‌گیری موسیقی پاپ و کنسرت‌های بین‌المللی بود، پرشمارترین و مجهزترین سینماها طی این عصر ساخته شدند و بهترین موزه‌های ایران هم یادگار همین دوره‌اند. جمهوری‌اسلامی مهاجرت و حذف بخش عظیمی از برترین خوانندگان و هنرمندان ایران را به‌دنبال آورد.

درمجموع کشور در عصر پهلوی‌ در ریل توسعه و اقتدار قرار داشت و در دورهٔ جمهوری‌اسلامی‌ در دالان رکود، انزوا، و بحران‌های مزمن به دام افتاد.

تاریخ را باید واقع‌گرایانه خواند. باید با نگاهی منصفانه به گذشته نگریست و برای ساختن آینده‌ از آن درس گرفت.


روزبه احمدیان
ـــــــــــــــــــــــــ

•• اگر دوستانی مشتاق خواندن تحلیل‌های روز دارید، لطفاً شناسهٔ کانال را در اختیارشان قرار دهید:
@andiiishe

- وقتی نقشهٔ سپاه، در استفاده از سپر انسانی در برابر حملهٔ اسرائیل خنثی می‌شود!


‏روز بیست‌وپنجم خردادماه، یک خانهٔ امن در خیابان صابونچی، کوچهٔ کردبچه، با پلاک ۶۶ در شهر تهران هدف راکت‌های جنگنده‌های اسرائیلی قرار گرفت که در جریان آن محمد کاظمی، رئیس سازمان اطلاعات سپاه به همراه حسن محقق جانشینش، و نیز محسن باقری، نمایندهٔ خامنه‌ای در اطلاعات سپاه کشته شدند.

طی آن روز و بعد از آن، تمامی رسانه‌های نظام مدعی شدند که این حمله به مهدکودکی در همان کوچه بوده است و تخریب کامل ساختمان مهدکودک را در پی آورده است. حالا که بیش از یک ماه از این حمله می‌گذرد، ابعاد تازه‌ای از آن برملا شده‌اند.

روایت تازه‌ای به نقل از مدیران و کارکنان این مهدکودک، ابعاد پنهان و ناگفته‌های این حمله و هدف آن را فاش کرده‌اند. در ابتدا چنین به‌نظر می‌رسید که در روز حمله، مدیر مهدکودک با شنیدن صدای پدافند، تصمیم گرفته است با والدین ۲۰ کودک حاضر در مهد تماس بگیرد و از آن‌ها بخواهد تا بیایند و کودک خود را به منزل ببرند. به گفتهٔ مدیر آخرین کودک، ساعت ۱۵:۲۰ از مهد خارج و حمله رأس ساعت ۱۵:۳۰ انجام می‌شود.

مدیر ادعا می‌کند که فاصلهٔ ۱۰ دقیقه‌ای تخلیهٔ مهدکودک از زمان حمله به معجزه شباهت دارد و همین معجزه باعث شده کودکان در جریان این حمله هیچ آسیبی نبینند. جالب اینجاست که رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی هم بدون اشاره به ادعاهای قبلی خود که از «کشته و زخمی شدن ده‌ها کودک در یک مهدکودک» حکایت داشته‌اند، این اظهارات معجزه‌طور را منتشر کرده‌اند.

به‌تازگی اما مدیر این مهدکودک در «پادکست رادیو نیست» از تماس مشکوکی خبر داده که نیم‌ساعت قبل از حمله به موبایلش شده و ضمن آن از او خواسته شده است تا هرچه سریعتر تا حداکثر نیم‌ساعت، مهدکودک را تخلیه کند. مدیر طی این تماس به فرد آن‌سوی خط می‌گوید شاید نتواند نیم‌ساعته، همهٔ خانواده‌ها را خبردار کند تا برای بردن کودکانشان بیایند. اینجاست که فرد آن‌سوی خط آدرس پارکی را در همان حوالی می‌دهد و می‌گوید بهتر است همهٔ کودکان مهد را به آن پارک ببرند.

نیم‌ساعت بعد حمله انجام می‌شود، مسؤلان ارشد اطلاعات سپاه در حمله کشته می‌شوند و کودکان چون در پارک بودند، هیچ آسیبی نمی‌بینند؛ بدین ترتیب سپر انسانی سپاه خنثی می‌شود و خب حالا می‌توانیم حدس بزنیم که صاحب آن تماس مشکوک چه کسی بوده است.


- ایران بریفینگ
ـــــــــــــــــــــــــــ

•• اگر دوستانی مشتاق خواندن تحلیل‌های روز دارید، لطفاً شناسهٔ کانال را در اختیارشان قرار دهید:
@andiiishe

- نمی‌فهمیدند، بااین‌حال بر نافهمی‌شان پای فشردند


صفایی فراهانی: «در سال‌های ۵۳ تا ۵۴ در خوزستان کار می‌کردم. آن موقع سد دز به بهره‌برداری رسیده بود و حدود ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی زیر سد را با کانال‌های آبیاری تحت پوشش قرار داده بودند. یکی از این کشت‌وصنعت‌ها، مارچوبه کاشته بودند. یک شب با مهندسان آنجا صحبت می‌کردم. گفتم: «شما خیانت می‌کنید. مردم ما مارچوبه نیازی ندارند. پاسخ داد که مارچوبه را تنی ۵ هزار دلار صادر می‌کنم. آن موقع گندم فقط تنی ۱۵۰ دلار بود. می‌گفت یک تن مارچوبه صادر کنیم و می‌توانیم در ازایش بیش از ۳۰ تن گندم وارد کنیم. این می‌شد خودکفایی، نه اینکه بخواهیم از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را در کشور تولید کنیم.

معترض بودیم چرا در خوزستان در طرح‌های بزرگ کشاورزی، مثلاً مارچوبه می‌کارند که در سبد غذایی ایرانی‌ها جایی ندارد و صادر می‌شود و چرا اجازه نمی‌دهند مردم گندم بکارند تا مجبور نشویم گندم وارد کنیم... بعداً فهمیدیم مصرف آب مارچوبه کمتر از گندم است و قیمت جهانی آن بسیار بیشتر. درواقع با این برنامه دو بار صرفه‌جویی می‌کردند: با کاشت مارچوبه، کمتر از کاشت گندم آب مصرف می‌شده و با صدورِ آن ارزی به دست می‌آمده که با آن می‌شده گندم زیادی خریداری کرد.
ـــــــــــــــــ

•• اگر دوستانی مشتاق خواندن تحلیل‌های روز دارید، لطفاً شناسهٔ کانال را در اختیارشان قرار دهید:
@andiiishe