✍️ از جهان‌بینی جواد موگویی تا جواد لاریجانی

🔵 فرسته زیر یادداشت اخیر جواد موگویی است. این چند سطر از‌ جواد موگویی را باید قاب کرد و در گوشه‌ای نگه داشت تا بماند به یادگار! اینکه یادمان بماند که:
چقدر فرق هست بین روایت‌گری با جهان‌بینی!

🔵موگویی یک مستندساز است. او یک روایت‌گر است. اما جهان‌بینی ناقصی دارد. او می‌تواند نماد/سمبل کسانی باشد که در روایت‌گری صادق‌اند ولی در درک دنیا (و اتفاقات بین‌المللی) دچار خطای راهبردی فاحش هستند.

🔵 مشکل جواد موگویی اینهاست:

۱- موگویی نمی‌داند که درک «روانشناسی ترامپ» در این شرایط چقدر ضروری است. او نمی‌فهمد که تحقیر ترامپ، یعنی بازی‌کردن در زمین نتانیاهو.

هر کنشِ رسانه ای که حاصلش تحقیر کردن ترامپ باشد یعنی پاس گل دادن به نتانیاهو.

۲- موگویی و امثال موگویی (شبیه جواد لاریجانی) متوجه نیستند که عملکرد ما (ایران) می‌تواند باعث ایجاد «نزدیکی» یا «افتراق» بین ترامپ و نتانیاهو شود.

ممکن است گفته شود که ترامپ و نتانیاهو رفیقِ شفیق هم هستند و رفاقتشان هیچ ربطی به عملکرد ما (و گفته‌های ما) ندارد. چنین پاسخی، نشان از درک سطحی از اتفاقات بیرون از مرزهای ایران است.

ترامپ کسی است که سه بار ازدواج کرده است. بارها طلاق را در کارهای تجاری‌اش تجربه کرده‌است. بارها با شرکایش بهم‌زده است. شخصیت‌اش به شکلی است که به‌راحتی رشته های مودّت را می‌گسلد. او با ایلان‌ماسک که بزرگترین حامی‌اش (در نبرد علیه کامالا هریس) بود، آنگونه کرد. ترامپ با مایک پومپئو، جان بولتون و نیک‌هیلی نیز همانگونه کرد که با زن‌های مطلقه‌اش و با شرکای تجاری‌اش! رفاقتِ ترامپ با نتانیاهو نیز مستثنی از سابقه/گذشته او در طلاق‌ها و بهم زدنِ شراکت‌هایش نیست.

هیچ برگ گارانتی‌ای صادر نشده که ترامپ با نتانیاهو نیز بهم نزند و البته هیچ تضمینی هم نیست که دوستیِ شان غلیظ‌تر نشود.

عملکرد رسانه‌ایِ ما (ایران) مشخصا در این زمینه مهم است.

۳- موگویی هیجان‌زده است. او از اینکه می‌بیند مستندی ساخته که باعث واکنش ترامپ شده، بسیار هیجان زده است؛ ولی نمی‌داند که این بازی با آتش است. بخش مهمی از این جنگ و اتفاقاتش در «رسانه» رخ می‌دهد. هر کنشِ رسانه‌ای باید بسیار حساب شده باشد. تمام تلاش نتانیاهو و تیم‌ش این است که تصویرِ یک ایران زمخت و خشن را برای دنیا (و همچنین ترامپ) ترسیم کنند.

۴- تولید گفتمان قدرت در میدان جنگ شکل می‌گیرد. اما در رسانه نباید فقط به دنبال تولید گفتمان قدرت بود. بلکه کارکردِ اصلی رسانه این است که «تصویرِ دیگری» از ایران ارایه کند: تصویر کشوری کهن، با تاریخ غنی، فرهنگی متنوع، زبانی بلیغ، معماری شگفت، موسیقی نواحی، مردمانی شعر دوست، و دانشگاههایی مشحون از جوانان تیزهوش.

۵- اشتباه جواد موگویی و جواد لاریجانی این است که «رسانه» را میدان رجزخوانی می‌پندارند. رسانه محل رجز خواندن نیست بلکه رسانه محل ترسیم تصویری انسانی از ایرانِ کهن است.
جواد لاریجانی در کمال بلاهت در مقابل دوربین سخن از زدنِ ناف ترامپ می‌کند و جواد موگویی در مستندش بحث «تخاصم بی‌پایان ایران و غرب» را طرح می‌کند. کِی و چه زمان؟ درست در میانه شرایط جنگی کشور.

اینها به جای اینکه بر ترسیم روایت ایرانِ کهن، ایران فرهنگی، ایران غنی اهتمام بورزند، از ناف ترامپ سخن می‌گویند و تخاصم بی‌پایانِ ایران و غرب.

اینها پاس گل به نتانیاهو است.

نتانیاهو مشتاق ترسیم چنین تصویری از ایران است تا در پس آن تصویر قایم شود.

۶- بسامد کلمه «رسانه» در این متن زیاد شد ولی ذکر یک نکته دیگر هم ضروری است. ترامپ شدیدا رسانه را می‌فهمد. او در مقابل رسانه، روزگار جوانی و میانسالی‌اش را سپری کرده است. ترامپ از دستگاه حکمرانی وارد عرصه ریاست‌جمهوری «نشد» بلکه از جایگاه ثروت و Showmanبودن به این جایگاه رسیده است. برای ترامپ، تیک تاک و توئیتر مهمتر از بسیاری از مولفه‌های سنتی حکمرانی است. بخش مهمی از ذهن ترامپ در رسانه می‌گذرد. شوربختانه دوستان ما این را نمی‌فهمند. ترامپِ رسانه‌دوست را در رسانه تحقیر کردن «تولید گفتمان قدرت» نیست آقای موگویی!


۱۴۰۴/۵/۱۳
محمدرضا اسلامی
https://t.me/javadmogoei/728

فردا (پنجشنبه ۹ مرداد) در دانشکدگان هنرهای زیبا دانشگاه تهران🔻

✍️ احمد توکلی درگذشت
اما مزه زندگی‌ را نچشید

محمدرضا اسلامی

احمد توکلی روی در نقاب خاک کشید. او به نحوی نماد و سمبل یک نسل بود. او بخشی از نسلی بود که آرمان‌خواه بود ولی کوشید که آلوده نشود و بر سر آرمان‌هایش باقی بماند. این وجهِ مثبت احمد توکلی بود ولی وجود یک وجه مثبت، دلیل نمی‌شود که فرد به سایر خطاهای راهبردی در زیست فردی‌اش مبتلا نشود. احمد توکلی هرگز موسیقی را نچشید، هرگز سینما را نفهمید، هرگز با اقیانوس ادبیات فارسی انس نیافت، هرگز مثل یک توریست ساده سفر نرفت… و بجز سیاست و «به غیر از سیاست» درباره چیز دیگری حرف نزد و سخن نگفت.

احمد توکلی زندگی‌اش را در عالم سیاست گذراند و فقط در سپهر سیاسی تنفس کرد ولی سیاست او را از سایر وجوهِ زیست انسان غافل کرد. و چه پریشان نسلی بود این نسل آرمان‌خواه ۵۷.

🔵 فرصت محدود عمر، یک “مهلت” است برای تجربه کردن، برای آموختن و برای کشف خود.
اما برای امثال احمد توکلی، زندگی صرفا یک مهلت بود برای دنبال کردنِ پروژه‌های سیاسی. هرگز از احمد توکلی چیزی به غیر از سیاست نشنیدیم. هرگز سخنی از او درباره هنر، انسان، فلسفه، فنآوری، سینما و… نشنیدیم.

🔵 احمد توکلی یک نماد و سمبل بود. از هم‌نسلان احمد توکلی جوانان بسیاری بودند که با «آرمان‌خواهی» وارد عرصه سیاست شدند ولی «در طول مسیر» آلوده شدند و از آرمان‌های اولیه فاصله گرفتند؛ ولی توکلی آلوده نشد. خویشتن‌داری داشت و در زیست فردی‌اش از آرمان‌های جوانی «فاصله» نگرفت. این امر اگر چه امری تحسین‌شده است ولی نافی یک واقعیت نیست: عدم شکوفایی در سایر عرصه‌های زیست انسانی.

زیستن در وادی سیاست و عادت‌کردن به آن باعث می‌شود که فرد از بسیاری «جزئیات زندگی» غافل شود. این نسل، نسلی بود که مزه زندگی را نچشیدند. هرگز شانس تجربه یک ذهن آرام و «فارغ از غوغا» را نیافتند. همیشه در اندیشهٔ تغییر کشور/تغییر جهان بودند حال آنکه هر بهار و هر اردیبهشت از شکوفه‌های بهار نارنج غافل بودند و هر مرداد، رسیدن زردآلوها بر شاخه‌های درختان را نادیده گرفتند.
هرگز کوه نرفتند مگر اینکه در مسیر کوهپیمایی نیز از سیاست سخن می‌گفتند و هرگز به کنسرت نرفتند مگر اینکه در طول زمان کنسرت هم به سیاست و حکمرانی فکر می کردند… . واقعا نچشیدند؛ ذره ای مزه زندگی و جزئیات ساده‌اش را اینها نچشیدند.

🔵پروژه ای را که احمد توکلی آغاز کرد (زدن هاشمی رفسنجانی) محمود احمدی نژاد به جهد بلیغ ادامه داد. شاید در آن روزگار، احمد توکلیِ آرمان‌خواه هرگز گمان نمی‌کرد که بعد از رفسنجانی کشور به چنان احمدی‌نژادی مبتلا شود که «سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور» را یک‌شبه و با یک برگ کاغذ تعطیل کند! و انبوهی کارشناس خبره بودجه را فله‌ای بیرون بریزد.

آرمان‌خواهی احمد توکلی و همفکرانش یک‌جور آرمان‌خواهی جزم‌اندیشانه بود. هرگز منعطف/نسبی
(Relative)
فکر نکرد.

نسبی فکر کردن در عالم سیاست یک ضرورت است. ولی این نسل همه چیز را
Perfect
می‌خواست. کلمه پرفکت از آن جهت استفاده می‌شود که کلمه «کامل» (یا کمال‌گرایی) هم نمی‌رساند آنچه را که اینها از زندگی می‌خواستند. پرفکت. بله پرفکت!

با کمال‌گرایی وارد عرصه سیاست شدند، و این کمال‌گرایی هرگز نگذاشت که نسبی فکر کنند، تجربه کنند، و بیرون از عالم سیاست سایر ساحت‌های زندگی فردی را تجربه نمایند. سیاست زندگی آنها را بلعید.

خدایش رحمت کناد.

🔵 شاید روزی در این سرزمین نسلی از راه برسد که آرمان‌خواه باشد ولی جزم‌اندیش نباشد. به امید آن روز.

https://t.me/solseghalam/2557