❖ بازارهای سرمایه ایران و اسرائیل: دو جهان کاملاً متفاوت

ساختار مدیریتی و پرسنلی
ایران: رئیس سازمان بورس زیر نظر وزارت اقتصاد و دارایی کار می‌کنه، با تایید شورای عالی بورس و پاسخگو به رئیس‌جمهور. یه شبکه عظیم حدود ۲۵۰۰ نفره –سازمان بورس، بورس تهران، فرابورس، بورس کالا، بورس انرژی و سپرده‌گذاری مرکزی و سایر شرکتها

اسرائیل: سازمان بورس اوراق بهادار (ISA) نقش اصلی رو بازی می‌کنه. رئیسش توسط دولت و به پیشنهاد نخست‌وزیر انتخاب می‌شه. مجموع پرسنل بورس تل‌آویو و نهادهای وابسته؟ حدود ۵۱۰ نفر.

در اسرائیل همه معاملات بورس تو یه بازار متمرکز به نام «بورس تل‌آویو (TASE)» انجام می‌شه. برعکس ایران که چهار بورس مختلف داریم.

ایران پنج برابر اسرائیل نیروی انسانی داره

تعداد شرکت‌های فهرست‌شده
ایران: نزدیک به ۸۰۰ شرکت
تل‌آویو: ۶۴۰ شرکت

ایران وسیع، تل‌آویو متمرکز

ارزش بازار
ایران: حدود ۹۵ میلیارد دلار
تل‌آویو: حدود ۲۱۵ میلیارد دلار

بازار اسرائیل تقریباً دو برابر بزرگ‌تره؛

میانگین حجم معاملات روزانه
ایران: ۵۰ میلیون دلار
تل‌آویو: ۶۰۰ میلیون دلار

معاملات تل‌آویو ۱۲ برابر ایران! نقدینگی و هیجان در تل‌آویو جریان داره، ایران کمی آرام‌تر و محدودتر نفس می‌کشه.

ویژگی‌های مثبت هر بورس
ایران: مهم‌ترین صنایع بورسی وابسته به منابع طبیعی و انرژی
نفت و پتروشیمی: ۲۵٪ بازار
فلزات آهنی و غیر آهنی: ۲۰٪ بازار
بانک‌ها و مؤسسات اعتباری: ۱۰٪ بازار
شرکت‌های چندرشته‌ای صنعتی: ۱۰٪ بازار

اسرائیل: در بورس تل‌آویو (TASE)، ۱۰ شرکت برتر از نظر ارزش بازار سهم قابل‌توجهی از کل ارزش بازار بورس دارن. این شرکت‌ها در صنایع مختلفی مانند بانکداری، فناوری، داروسازی و دفاع فعالیت می‌کنن. برای مثال، بانک لوآمی با ارزش بازار حدود ۲۰ میلیارد دلار و بانک هاپوآلیم با ۱۸ میلیارد دلار در صدر این فهرست قرار دارن.

با توجه به اینکه ارزش بازار ۱۰ شرکت برتر مجموعاً بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد می‌شه، این شرکت‌ها تقریباً ۵۰٪ از کل ارزش بازار بورس را تشکیل می‌دن.

جمعیت و وسعت
ایران: ۹۰ میلیون نفر – ۱.۶۴ میلیون کیلومتر مربع
اسرائیل: ۱۰ میلیون نفر – ۲۲ هزار کیلومتر مربع

یعنی ایران تقریباً ۷۵ برابر اسرائیل وسعت داره
ایران پهناور و پرجمعیت، اسرائیل کوچک و فشرده؛ دو اکوسیستم کاملاً متفاوت.

بودجه عمومی سالانه
ایران: ۶۷ میلیارد دلار
اسرائیل: ۱۶۶ میلیارد دلار

بودجه اسرائیل بیش از دو برابر ایران؛ اما جمعیتش ۹ برابر کمتره.

تولید ناخالص داخلی سرانه
ایران: ۴,۷۷۰ دلار
اسرائیل: ۵۴,۱۷۰ دلار

نرخ تورم (۲۰۲۴)
ایران: ۴۰٪
اسرائیل: ۳٪

داستان پول ملی
سال ۱۳۹۴:
۱ دلار = ۳۵,۰۰۰ ریال
۱ شِکِل = ۹,۰۲۱ ریال

سال ۱۴۰۴:
۱ دلار = ۹۳۰,۰۰۰ ریال
۱ شِکِل = ۲۷۱,۹۳۰ ریال

طی ده سال: ریال ۳۰ برابر کاهش نسبت به شِکِل

جمع‌بندی کنم:
ایران: جمعیت زیاد، صنایع سنتی، تورم بالا، بازار وسیع اما نقدینگی محدود.
اسرائیل: جمعیت کم، فناوری محور، ثبات مالی، بازار متمرکز و نقدینگی بالا.

دو دنیای متفاوت، دو داستان اقتصادی متفاوت، دو ریتم سرمایه‌گذاری کاملاً جدا.

✍🏽 توپولی

❖ هر وقت اسم جملات انگیزشی میاد، همه می‌رن سراغ بزرگان:
جفرسون، فرانکلین، جیم ران، کیوساکی…
«پول نیومده رو خرج نکن.»
«روی خودت سرمایه‌گذاری کن.»
و...

درسته، حرفشون تجربه‌شده و واقعیه… اما واقعیت زندگی ما فرق داره:
اینجا تورم هر ماه ارزش پول رو می‌بلعه.
اینجا امنیت شغلی مثل سایه میاد و میره.

اون‌ها تو جایی زندگی کردن که زمینش صاف بود، هواش آروم، اقتصادش مثل کوه محکم.

اینجا موفقیت یعنی باید خلاق‌تر، جسورتر و حتی کمی خوش‌شانس باشیم.

پس اگر کلی کتاب خوندی، دوره گذروندی و مثبت‌نگر بودی، ولی هنوز به اون جایگاهی که می‌خواستی نرسیدی…
باور کن، مشکل تو نیست.
مشکل اینه که فرمولی که استفاده کردی، برای این خاک نوشته نشده بود.

انگیزه وقتی معجزه می‌کنه که پاهاش روی واقعیت‌های زندگی ما باشه، با تلاش، ارتباط‌های درست و کمی شانس، نه توی جلد براق کتاب‌های دور دنیا.

✍🏽 توپولی

❖ پرسیدن: «الان چند درصد سبد شما سهامه؟»
با افتخار می‌گم: ۱۰۰ درصد!

چرا سهم؟ چرا صندوق طلا نه؟ چرا اوراق با درآمد ثابت نه؟
بذارید ساده بگم؛ کار من هر روز و هر هفته، بررسی صدها شرکته، سال‌هاست با انواع کسب‌وکارها از نزدیک آشنا شدم. این تجربه‌ها رو آوردم تو دل بازار، روش‌های ارزش‌گذاری مختلف رو یاد گرفتم و مدام مطالعه می‌کنم تا از بازار عقب نمونم. با این تجربه، امروز تشخیصم برای خودم روشنه: در این شرایط، بهترین انتخاب تو بازار سرمایه، سهمه.

شاید بپرسید: «نمی‌ترسی نصف بشه؟»
یا «کل سبد سهم کردن ریسک نداره؟»
چرا، داره! اصلاً حضور در بورس یعنی پذیرش ریسک. کسی که نگران از دست دادن سرمایشه، نباید پاشو تو این بازار بذاره. اینجا از روز اول کارمزد می‌دی، اما در بانک از ماه اول سود می‌گیری.
پس چرا ما میایم اینجا؟ چون در قبال این ریسک، انتظار سود بیشتری داریم. ظاهر کار شاید ساده باشه، اما واقعیتش اینه که پشتش حجم زیادی تحلیل، فکر، پیگیری و تحمل فشارهای روانی هست. این شغل، از سخت‌ترین‌هاست.

من؟ حتی اگر ۹۰٪ هم قیمت بیاد پایین، تا وقتی اون شرکت سالمه، کارش رو ادامه می‌ده و خروجی تحلیل من میگه «این سهم خوبه»، پای کارم می‌ایستم.

بله، الان ریسک‌ها بالاتر رفته، بعضی عوامل فعلی و آینده می‌تونن فشار منفی روی ارزش سبد بذارن. اما حتی با این حساب، باز هم سهم رو انتخاب می‌کنم. اگر افت بیشتری داشت و پول داشتم، اضافه می‌کنم؛ نداشتم، صبر.
صبر، بزرگ‌ترین سرمایه سهامداره؛ مخصوصاً تو این روزها.

شرایط الان، مثل سال ۹۹ نیست. اون موقع قبل از ریزش، چون ریسک رو بالا می‌دیدم، کل سرمایه رو کشیدم بیرون و رفتم سراغ طلا و اوراق با درآمد مطمئن، البته تو دل همین بازار نه اینکه از بازار خارج بشم. بعد از ریزش و آرام‌تر شدن بازار، کم‌کم برگشتم به سهم… و خدا رو شکر، راضی‌ام.

اما الان فرق می‌کنه. از دید من، قیمت‌ها «حباب منفی» گرفتن؛ یعنی پایین‌تر از ارزش ذاتی شرکت‌هایی هستن که بررسی می‌کنم و تو سبدم دارم. وقتی نگاهت بلندمدتیه، این بالا و پایین‌ها دلیلی برای خروج نیست. البته بعضی وقت‌ها که بازار هیجانی میشه، رشد نامتعارف داره، چند روز یا چند هفته سبد رو سبک می‌کنم و طلا و اوراق می‌گیرم؛ اما این فقط نوسان‌گیریه، نه مهاجرت از بازار.

همیشه گفتم و باز هم می‌گم: فقط پولی رو وارد بورس کنید که مازاد بر نیازتون باشه، اگر بازار ماه‌ها منفی بود یا حتی تعطیل شد، زندگی‌تون به هم نریزه.

این واقعیت بی‌پرده وضعیت منه و ایمان دارم این بازار پتانسیل رشد فوق‌العاده‌ای داره؛ به شرطی که صبور باشیم و انتخاب‌هامون درست باشه.

نه توصیه‌ای به خرید دارم، نه فروش و نه حتی نگهداری. انتخاب، تمام و کمال با خود شماست.
بازار سرمایه جایی نیست که کسی نسخه قطعی برای دیگری بپیچه؛ هر کس باید با تحلیل، تجربه و پذیرش ریسک خودش تصمیم بگیره.

این چند خط رو فقط نوشتم چون پرسیدید. خواستم بی‌پرده و شفاف بگم من کجا ایستادم و چرا. باقی راه رو، خودتون باید پیدا کنید.

✍🏽 توپولی

هفته‌ای نیست که چند نفر پیام ندن و نپرسن:
«نظر شما درباره بازار چیه؟»
تقریباً هر هفته جواب دادم،
و همون حس رو تو کانال هم گذاشتم،
اما اگر لازم باشه، هر روز هم می‌گم!
چون حتی اگه فقط یکی از این حرف‌ها
دل شما رو گرم کنه،
یعنی کارمو درست انجام دادم،
و رسیدم به هدف اصلی‌ام.

از ته قلبم می‌خوام شما همیشه سود کنید،
خوشحال و آرام باشید،
چون خوشحالی شما، خوشحالی منه؛
ما تو یک بازار مشترکیم، نه رقیب،
بلکه شریک و همراهیم.
وقتی شما سود می‌کنید،
اون انرژی مثبت و رشد،
به کل بازار منتقل می‌شه،
پس سود شما، سود همه اهالی بازار محسوب می‌شه.

یه نمونه واضحش: کارمزدی که به کارگزاری‌ها می‌دید.
تو بازار منفی، کارگزاری‌ها بیشتر سود می‌کنن، یا تو بازار مثبت؟

ببینید عزیزان،
طی یک ماه بعد جنگ، فقط ۱ درصد بازار جابه‌جا شده!
فقط یک درصد!
از کل ۱۵ درصد سهام شناور، فقط ۵ درصد دست به دست شده.

بعضیا می‌گن: «کلی پول از بازار رفت!»
فقط ۱ درصد
بله، اما همون لحظه پول دیگه‌ای اومده جایگزینش.
حقیقی رفته، حقوقی اومده،
سهم که تبخیر نشده!

واقعیت اینه:
۹۹ درصد بازار قربانی همون ۱ درصد معامله‌اس.
بازار محیطی بسته‌ست؛
شرکت‌ها سر جاشونن، فقط مالکیت عوض شده.

اما جو روانی طوریه که خیلی‌ها می‌فروشن،
انگار فردایی وجود نداره!

همین‌هایی که امروز با ترس می‌فروشن،
فردای بازار سبز، حتی خونه و ماشین‌شون رو می‌فروشن،
تا سهم بخرن!

یه سؤال ساده:
اگر الان بفروشی، کجا می‌خوای بری؟
چی می‌خوای بخری؟

بله، بعضیا پول لازم دارن،
اما اکثراً اسیر ترسن، نه منطق سرمایه‌گذاری.

پس اگر تا الان موندید، دو راه بیشتر نیست:
۱. بمونید و صبور باشید.
۲. یا جای بهتری پیدا کنید و بفروشید.

اگر رفتید، موفق باشید.

ولی اگر موندید و فشار نقدینگی تو زندگی ندارید،
این پول رو مثل پس‌انداز غیرقابل دسترس ببینید.
این‌طوری افت و خیز کمتر اذیت‌تون می‌کنه،
و هر رشد، یه جایزه‌ست.

معامله‌گران حرفه‌ای همیشه فعال‌ند،
و با رشد بازار اوضاع‌شون بهتر می‌شه.
پس این دسته بازی رو بلدن،
بیشتر صحبت من با اون دسته‌اس
که تجربه‌شون کم‌ِ تو بازار.

بد نیست یه مثال ساده عمومی هم بزنم:
تو اینستاگرام بخش فروش ملک، نگاه بندازید،
حجم معاملات به‌شدت کم شده،
اما کسی تو فروش عجله نمی‌کنه، چون می‌دونه بعداً قیمت‌ها بالا می‌ره؛
فقط اونایی که واقعاً پول لازم دارن، زیر قیمت می‌فروشن.

جالبه که الان تو بازار راکد،
کلی ملک تو منطقه یک تهران با ارزش هزار میلیارد به بالا فایل شده،
منظور همین آپارتمان‌های ۵۰۰-۶۰۰ متریه.
فکر نکنید چند هزار متری منظورمه!

جالب‌تر اینکه حدود ۹۰ درصد شرکت‌های بورسی،
ارزش ماکت‌شون کمتر از یه مجتمع معمولی در شمال تهرانه.

حالا جالب‌تر اینکه خیلی از شرکت‌هایی که الان صف سنگین فروش هستن، اصلاً تحریم براشون مهم نیست،
بعضیا با تشدید تحریم، فروش‌شون بیشتر هم می‌شه،
اما همه‌شون، فقط به خاطر فشار فروش همون ۱ درصد، افت کردن.

دوستان مردد،
حتی اگر پول‌تون رو بانک بذارید،
نسبت P/E بانک کمتر از ۳ نیست؛
یعنی سه سال طول می‌کشه اصل پول‌تون رو دوبل کنید،
اما تو همین بازار، شرکت‌هایی هستن که سود‌شون بیشتره،
یعنی هم اصل سرمای‌تون از تورم مصونه هم سودتون متناسب با تورم رو به‌رشده،
پس چرا برید بانک؟

ممکنه بگید: «بانک امنه.»
بله، اما اگر اوضاع بدتر بشه،
اصل سپرده که با تورم آب میشه! اون هیچ
تضمینی هم نیست سود سپرده از سهام بیشتر باشه.

شاید بگید: «طلا و دلار می‌خرم.»
خوبه، اما اینهم تضمینی برای رشد بیشترش نسبت به سهم نیست.
تو سه سال گذشته، بازدهی طلا و دلار از ملک و بورس بیشتر بوده،
اما تضمینی نیست این روند ادامه داشته باشه.

سه سال دیگه می‌تونیم راحت درباره تصمیم‌امروز حرف بزنیم،
ولی آیا الان هم می‌تونیم با همون قاطعیت و شفافیت درباره سه سال آینده صحبت کنیم؟

واقعاً می‌خواید سهم‌تون رو مفت بفروشید،
و برید غذای نیم‌خورده بازارهای دیگه رو بخورید؟

حتی اگر در بدترین حالت ممکن، بورس تعطیل شه،
سهام مثل زمین، بعد بحران ارزش پیدا می‌کنه.

طلا و دلار نقدشوندگی بالایی دارن،
ولی حتی تو جنگ هم گاهی بازارشون خواب بوده،
چرا؟
چون پول کف بازار کم بود و همه مردد بودن.
این تجربه رو همین یک ماه پیش داشتیم.

حرف آخر:
نمی‌گم نفروشید،
اینکه چی می‌خواید بخرید؛ طلا، دلار، ملک، سهام یا هر چیز دیگه،
انتخاب نهایی با شماست.

اما اگر موندید، ترس رو کنار بذارید،
تو ذهنتون فرض کنید آب از سرتون گذشته،
چه یک وجب، چه صد وجب.
فرض بگیرید این پول ندارید.

بدون شک دیر یا زود،
این بازار پاداش صبورها،
خصوصاً اونایی که فرق ارزش و قیمت رو می‌دونن، می‌ده.
شک نکنید.

✍🏽 توپولی

این روزها که دوباره زمزمه‌های ریزش قیمت ملک بر سر زبان‌ها افتاده، خیلی‌ها از خود می‌پرسن که آیا چنین سخنانی با مختصات واقعی بازار ایران هم‌خوانی داره یا نه؟ برای پاسخ دقیق، باید نگاه‌مون رو از سطح به عمق ماجرا بکشونیم و با حوصله، اجزای سازنده‌ی این بازار پیچیده رو بررسی کنیم.

هر واحد ملکی از چند مؤلفه‌ی اصلی تشکیل شده: زمین، مصالح، نیروی انسانی و مجوزهای اداری. اما میان این ارکان، زمین از جایگاهی ممتاز برخورداره. در اغلب نقاط شهری، بین ۵۰ تا ۷۰ درصد بهای نهایی یک ملک به بهای زمین اختصاص پیدا می‌کنه؛ باقی هم صرف هزینه‌های اجرایی، قیمت تمام‌شده‌ی پول، عوارض قانونی، و سود سازنده می‌شه. حالا اگه تورم سالانه‌ی اقتصاد حوالی ۴۰ تا ۵۰ درصد نوسان داشته باشه، طبیعتاً ساخت‌وساز هم با رشد هزینه همراه می‌شه. اما زمین، برخلاف مصالح، آیا همین‌قدر متأثر از تورم حرکت می‌کنه؟ اینجاست که ساختار بازار ایران چهره‌ی خاص خودش رو نشون می‌ده.

مصالح ساختمانی رو می‌شه دوباره تولید کرد یا از مبادی دیگه جایگزین گرفت، اما زمین شهری، ذاتاً غیرقابل‌تکراره. در شهری مثل تهران، با محدودیت فیزیکی در گسترش و جمعیتی که رو به فزونی‌ست، زمین به کالایی کمیاب بدل شده؛ و هر کالایی که کمیاب و مطلوب باشه، به‌سختی تن به افت قیمت می‌ده.

در گذشته، خانه‌های ویلایی رواج بیشتری داشتن، ولی امروز با کاهش موجودی این املاک، سازنده‌ها به سمت نوسازی بافت‌های فرسوده چرخیدن. با این‌حال، قیمت زمین در این نوع املاک تابع هیچ قاعده‌ی مشخصی نیست؛ بیشتر شبیه دارایی‌های خاصی‌ست که هر کدوم به‌تنهایی ارزیابی می‌شن. قیمت‌ها وابسته‌ به محل، شرایط مالک یا حتی وضعیت فروش و معامله تعیین می‌شن. در مقابل، بازار آپارتمان‌های نوساز تا حدی شفاف‌تره و محدوده‌ی قیمتی مشخص‌تری رو دنبال می‌کنه.

سازنده‌ای که قراره دو سال درگیر اخذ مجوز، تعامل با نیروی کار، جهش مصالح و گذر از پیچ‌و‌خم‌های اداری باشه، اگه چشم‌انداز روشنی برای بازگشت سرمایه پیش روش نبینه، ترجیح می‌ده عطای ساخت‌وساز رو به لقاش ببخشه. و وقتی چرخ تولید مسکن از حرکت بایسته، عرضه کاهش پیدا می‌کنه. در حالی‌که کشور سالانه به بیش از یک‌میلیون واحد جدید احتیاج داره، داده‌های موجود نشون می‌دن تولید واقعی حتی به نیمی از این عدد هم نمی‌رسه. این فاصله، دیر یا زود، خودش رو در قیمت‌ها نشون خواهد داد.

افزون‌بر این، باید میان دو نوع تقاضا در بازار ملک تمایز گذاشت؛ یکی تقاضای مصرفی‌ست که از نیاز واقعی به سرپناه میاد و دیگری تقاضای سرمایه‌ای‌ست که ملک رو به‌چشم پناهگاه ارزش نگاه می‌کنه. در سال‌های اخیر، با فرسایش اعتماد عمومی به بازارهای پولی و مالی، این نوع دوم پررنگ‌تر شده؛ و وقتی تقاضای سرمایه‌ای با کمبود تاریخی عرضه هم‌زمان بشه، افت قیمت، بیشتر به رؤیا می‌مونه تا واقعیت.

از منظری دیگه، قیمت ملک فقط حاصل جمع زمین و مصالح نیست. بعضی آپارتمان‌ها به‌واسطه‌ی برند سازنده، کیفیت اجرای کار یا موقعیت مکانی ممتاز، بهایی فراتر از عرف منطقه پیدا می‌کنن. درست مانند خودرویی لوکس که قیمت نهایی‌اش از مجموع قطعاتش فراتر می‌ره. ضمن اینکه زمین برخلاف ساختمان، استهلاک‌پذیر نیست، نقدشوندگی بالایی داره و همیشه برای خودش مشتری پیدا می‌کنه؛ ولی یک واحد آپارتمان مسکونی ممکنه ماه‌ها در بازار معطل بمونه و خریداری براش جلو نیاد.

در فضایی که بازارهای موازی مثل ارز، طلا، خودرو و از همه شدیدتر بورس در وضعیت انتظاری به‌سر می‌برن و بانک مرکزی هم با سیاست‌های انقباضی سعی کرده حرکت پول رو مهار کنه، بسیاری از افراد ترجیح دادن موقتاً صبر کنن. اما در اقتصادی که تورمش ریشه‌دار و مزمنه، نگه‌داشتن پول نقد راهبرد مطمئنی نیست؛ چرا که در گذر زمان، بیشترین افت ارزش معمولاً نصیب اسکناس می‌شه.

آیا افت قیمت ملک ممکنه؟ بله، در مقاطع کوتاه‌مدت، خصوصاً در املاک بزرگ‌متراژ یا مناطق خاص چنین امری به‌چشم می‌خوره. ولی افتی فراگیر و بادوام، با درنظرگرفتن شرایط فعلی اقتصاد، کمبود محسوس عرض، و رفتار خاص قیمت زمین در ایران، چندان قابل‌تصور نیست.

تا وقتی بودجه‌ی عمومی کشور محدود باقی بمونه، خدمات شهری در مراکز اصلی متمرکز بمونه، شهرهای حاشیه‌ای نتونن جایگزینی جدی برای مناطق مرکزی بشن و تمایل عمومی برای سکونت در قلب شهر کاهش پیدا نکنه، زمین شهری همچنان نقشی استراتژیک و کمیاب خواهد داشت. حتی اگر گاهی متوقف بشه یا اندکی ثبات رو تجربه کنه، در مسیر بلندمدت، هم‌چنان میل به صعود از خودش نشون می‌ده.

✍🏽 توپولی

دکتر پزشکیان به‌درستی تأکید می‌کنن که خصوصی‌سازی موفق، از مسیر واگذاری مدیریت می‌گذره، نه صرفاً انتقال مالکیت روی کاغذ. تجربه‌ی نمادهایی مثل «پالایش» و «دارا یکم» هم این موضوع رو تأیید می‌کنه: جایی که سهام فروخته شده، اما سکان تصمیم‌گیری هنوز در دست ساختار پیشین باقی مونده.

در شرایط کنونی کشور که بستر حقوقی و نهادی برای انتقال واقعی مالکیت فراهم نیست، اولویت دادن به مدیریت اجرایی بخش خصوصی می‌تونه تأثیر بیشتری در کارآمدسازی بنگاه‌ها داشته باشه.

نمونه‌ی عینی این تفکیک رو در دو خودروساز بزرگ می‌بینیم: «ایران‌خودرو» که مدیریتش به بخش خصوصی سپرده شده و تحرکات مثبتی از خود نشان داده، در مقابل «سایپا» که هرچند مالکیت غیردولتی داره، اما هنوز در دایره‌ی تصمیم‌گیری‌های گذشته می‌چرخه.

تجربه‌ی جهانی هم این نگاه رو تصدیق می‌کنه: در آلمانِ پس از اتحاد، مدل «Treuhandanstalt» ابتدا شرکت‌ها رو با حفظ مالکیت به مدیران شایسته سپرد تا زیرساخت بهره‌وری و رقابت‌پذیری فراهم بشه. در کشورهایی مثل شیلی و جمهوری چک هم نشان داده شده که اگر اول مدیریت اصلاح نشه، انتقال صرف مالکیت تنها به انتقال انحصار از دولت به شبه‌خصوصی‌ها منجر می‌شه.

این مدل تجربه‌ای موفقه که نشان می‌ده خصوصی‌سازی فقط فروش مالکیت نیست، بلکه واگذاری مدیریت بهره‌ور و اصلاح ساختاری، کلید موفقیت و پایداری بنگاه‌هاست.

برای سهام‌دار خرد، مدیریت کارآمد از ساختار مالکیت اسمی مهم‌تره. وقتی مدیران دغدغه‌ی سودآوری و خلق ارزش واقعی داشته باشن، منافع همه‌ی ذی‌نفعان تأمین می‌شه، نه فقط دارنده‌ی بلوک عمده.

البته این مسیر خالی از چالش نیست: ناهماهنگی در پاسخ‌گویی، تعارض منافع و فقدان تضمین حقوق مالکانه می‌تونه فرایند واگذاری مدیریت رو شکننده کنه. اما در قیاس با انتقال ناقص مالکیت بدون تغییر مدیریتی، ریسک‌های این رویکرد قابل کنترل‌تره.

راه نجات خصوصی‌سازی در ایران، نه در فروش فوری دارایی‌ها، بلکه در بازتعریف نقش دولت به‌عنوان ناظر و فراهم‌کننده‌ی بستر برای مدیریت بهره‌ور خلاصه می‌شه.

✍🏽 توپولی

گاهی خیال می‌کنیم باید یه «اتفاق خاص» بیفته تا حال‌مون خوب بشه. منتظریم کسی از راه برسه، ماشین‌مون عوض بشه، یه عنوان شغلی خوش‌تیپ کنار اسم‌مون بشینه، یا چند رقمِ درشت بیاد توی حساب‌مون؛ انگار فقط اون‌وقته که نفس کشیدن راحت‌تر می‌شه. ولی این انتظار، یه تله‌ست. تله‌ای قشنگ و برق‌زده، اما زیرش خالیه.

واقعیت اینه که حال خوب، یه حس تمرین‌شده‌ست، نه یه پاداش بیرونی. هر بار که دل‌مون با یه فنجون چای داغ، با صدای بارون، با نور طلایی غروب، یا با یه جمله ساده از یه دوست آروم می‌گیره، داریم یه جور بلوغ رو تجربه می‌کنیم. اونجاست که می‌فهمیم شادی، همیشه از بیرون نمی‌اد؛ خیلی وقتا از گوشه دل خودمون جوانه می‌زنه.

سؤال اینه: چقدر هنوز بلدیم از هیچ‌چیز، کِیف بسازیم؟ چقدر می‌تونیم توی ساده‌ترین صحنه‌ها، یه لبخند اصیل از ته دل بکاریم؟ اینا نشونه‌های بی‌سر و صدای رشده. یعنی که دیگه منتظر تأیید و تعریف نیستیم، یعنی که حال خوش رو به خریدن و رسیدن گره نزدیم.

باید بپذیریم که رشد، یه آهنگ داره. با زور و عجله نمی‌شه ریتم دنیا رو به‌هم زد. ذهنی که مدام در حال مقایسه‌ست، دلی که همیشه گله‌منده، هیچ‌وقت به آرامش واقعی نمی‌رسه. تعادل، یه مهارته. باید تمرین‌ش کرد. هم توی کار، هم توی رابطه، هم حتی توی معامله. رشد یعنی بدونی کِی باید بجنگی، کِی باید صبر کنی، و کِی باید ولش کنی.

ما ذاتاً میل به بهتر شدن داریم؛ این خواستِ طبیعی انسانه. ولی اگه همه چیز رو فقط به نتیجه بند کنیم، مسیر رو نمی‌بینیم. حال‌خوب رو به تعویق می‌ندازیم. می‌گیم «وقتی به اون‌جا رسیدم، خوشحال می‌شم»؛ ولی اون‌جا، همیشه یه قدم جلوتره.

بازار سرمایه، مسیرهای مالی، عدد و تحلیل... همه‌ش ابزارن. مقصد، چیزیه که با دل‌مون جوره. اونی که می‌تونه بین منطقِ معامله و لطافتِ زیستن یه پل بسازه، نه‌تنها توی بازار آسیب کمتری می‌بینه، که توی زندگی هم آروم‌تر راه می‌ره.

بیاییم یاد بگیریم نفس‌هامون رو بفهمیم. یاد بگیریم رشد، همیشه با پیروزی نمیاد. گاهی وسط یه شکست، وسط یه سکوت تلخ، وسطِ شب‌هایی که فقط خودمون می‌دونیم چیا رو دوش‌مونه، آدم یه قدم واقعی بزرگ‌تر می‌شه. اون لحظه‌ست که زندگی، از دل درد، یه لبخند واقعی برامون می‌زنه.

ثروت، فقط پول نیست. ثروت یعنی آرامش، یعنی چشم‌هایی که هنوز برق امید دارن، یعنی دل‌خوشی‌هایی که نیاز به اجازه کسی ندارن. به همون نسبت که برای رشد تقلا می‌کنیم، باید بلد باشیم گاهی بایستیم، یه مکث کوچیک کنیم، و از دل روزمرگی، لذت رو بچینیم.

بازار بالا و پایین داره، همیشه هم خواهد داشت. ولی اون‌که آگاه‌تره، دیرتر می‌بازه، زودتر بلند می‌شه، و آخرِ کار، سودِ واقعی رو از خودش می‌بره.

✍🏽 توپولی

این روزا بازار کم از تحلیل نداره، کم از عدد و صورت مالی و خط روند و واگرایی نیست... اما چیزی که کم پیدا می‌شه، یه نفس عمیقه، یه دل‌گرمی که بیاد ته دل آدمو گرم کنه؛ حرفی که بشینه یه گوشه‌ی دل، بمونه، آرامش بده... از اونا که نه بلند گفته می‌شن، نه توی تابلوی قیمت میان، اما بی‌صدا حالتو عوض می‌کنن.

جمعه‌شب با رفقای قدیمی‌مون دور هم جمع بودیم؛ همونا که سال و ماه تو این بازار دوشادوش هم خاک خوردیم و نفس کشیدیم. صحبت رفت سمت حال‌وهوای این روزا. یکی از بچه‌ها گفت: «کاش یکی این فکرای توی دل‌مونو بنویسه؛ شاید دلِ یکی آروم گرفت.» گفتن فلانی، تو که دست‌به‌قلم‌تری، تو بنویس. منم گفتم باشه، شاید یه خط ازش، حالِ دلِ کسی رو کمی بهتر کرد.

ماهایی که عمری تو این بازار چرخ زدیم، واسه خودمون یه صنفیم. یکی با چارت جلو می‌ره، یکی با گزارش و تحلیل، یکی با دل و شم. ولی تهش، همه‌مون دنبال یه چیزیم:
ارزونی رو شکار کنیم، ارزش رو نگه داریم و وقتی وقتشه، بدرقه‌اش کنیم.

مهم نیست کی چی می‌خره یا با چه ابزاری تحلیل می‌کنه؛ مهم اون نگاهی‌ئه که تو این بازار یاد گرفتیم: نگاه بلند، نگاه صبور.

فرق مایی که حرفه ایی تو این بازاریم با خیلیا اینه که بازار، برای اونا یه تفریحه، برای ما یه جریانه. یه بخش از زندگی‌مونه که باهاش نون درمیاریم، باهاش فکر می‌کنیم، باهاش نفس می‌کشیم. از صبح که بازار باز می‌شه، مغزمون روشنه؛ تو عدد و خبر و گزارش غرق می‌شیم. اینجا فقط یه تابلوی قیمت نیست، یه حجره‌ست؛ حتی اگه کسی نیاد، ما باید کرکره رو بالا بکشیم.

هر صنفی، یه رسم و رفاقتی داره. بازار سرمایه هم باید اهل رفاقت باشه. کسی که تو این فضا تنها بمونه، دیر یا زود خسته می‌شه، دل‌سرد می‌شه. ما باید پشت هم باشیم. بازار چه سبز باشه، چه قرمز، خونه‌ی ماست. اگه جا بزنیم، ریشه‌هامونو از خاک می‌کنیم. و برگردوندن اون حسِ مالکیت، سخت می‌شه. اون‌وقت سهمامون غریبه می‌شن، تحلیل‌هامون کهنه می‌شن و بازار بی‌ما جلو می‌ره.

واقعیت اینه که سازمان بورس هر کاری هم بکنه، ته ماجرا خودمونیم که باید این خونه رو نگه داریم. ما باید حرفه‌ای بمونیم، سالم بازی کنیم، هوای همو داشته باشیم. چند سالیه که بازار، دل‌خوشی نداره. نوسان بوده، ولی ثبات نه. بی‌اعتمادی، پاشنه‌ی در بوده. هر روز یه خبر، یه تصمیم و...

اگه قراره بمونیم، باید جوری بمونیم که خسته نشیم. بی‌فکر موندن، فقط فرسوده‌مون می‌کنه. ولی اگه با نظم بمونیم، با تحلیل بمونیم، با چشم‌انداز بمونیم، یه روز بالاخره نتیجه‌شو می‌چشیم. بذار چندتا نکته رو رفاقتی یادآوری کنم؛ نه از موضع بالا، نه از روی دانایی، از جنس تجربه و هم‌دلی:

اول: سرمایه‌ت فقط اون نیست که توی پورتفوت نشسته. سرمایه‌ت اعصابه، آرامشه، برنامه‌ته. نباید همه‌ی نقدتو بی‌مهابا بریزی تو دل بازار. بازار اگه چند ماهی خوابید، تو نباید بریزی به هم. اون‌جاست که فرصت واقعی سر بلند می‌کنه.

دوم: سبد سهامت باید زنده باشه، نفس بکشه. گاهی لازمه سهمی رو با احترام خداحافظی کنی، حتی اگه ضرر داده. گاهی هم باید دستِ یه سهم گرون رو بگیری، اگه حس می‌کنی ارزش داره. قیمت یه عدد خشک و خالیه، ولی ارزش، ماجرای دیگه‌ست.

سوم: گاهی قیمتا فریب می‌دن. بازار می‌تونه همه‌چی رو با هم بالا ببره یا بکشه پایین. اما سهمی که تهش یه تکیه‌گاه درست‌وحسابی داره، بالاخره مسیرشو جدا می‌کنه. فقط باید بلد باشی اون لحظه رو تشخیص بدی.

چهارم: بازار قراره بازی کنه باهات؛ تویی که باید بازیشو بفهمی. اگه تحلیل‌ت محکمه، از نوسان نترس. گاهی باید بایستی، حتی وقتی همه دارن فرار می‌کنن.

پنجم: اینجا جای قمار نیست، جای آینده‌ست. داریم روزایی رو می‌خریم که هنوز نرسیدن. پس باید صبر داشت، فکر داشت، هدف داشت. کسی که وسط راه برید و رفت، چیزی نمی‌بره؛ ولی اون که موند، یه روز با لبخند از خودش تشکر می‌کنه.

ششم: سود، فقط عدد نیست. اون حس رضایت، اون روزی که سهمِ مورد علاقه‌ت بعد از کلی صبر، جون می‌گیره و لبخندتو پس می‌ده، با هیچ سود کوتاه‌مدتی عوض نمی‌شه.

تهِ ماجرا اینه که: اگه می‌خوای بمونی، باید با جون‌ودلت بمونی. نه با ترس، نه با شک. با آگاهی، با وقار، با آرامش.

یه روز این بازار، با لبخند برمی‌گرده؛ همون‌طور که سال‌ها پیش برگشته. و اون روز، برای اونیه که امروز، با تمام دلش ایستاده... مثل درختی که حتی توی طوفان، ریشه‌هاشو ول نکرده.

✍🏽 توپولی

بیش از ۳۲ ساله که تو این بازار حضور دارم، اما همچین افت عمیق، مداوم و پیوسته‌ای ندیده بودم. سال ۹۹ می‌گفتیم بازار حباب داشت و داره تخلیه میشه؛ اون موقع با ورود سهامداران تازه‌کار، نگرانی و ترس طبیعی بود. ولی الان، با وجود همه دلواپسی‌ها و ترس‌ها، این حجم منفی و ریزش تو این نقطه بازار واقعاً بی‌سابقه و عجیب به نظر میاد.

از همه عجیب‌تر، سکوت و کم‌توجهی سازمان بورس و شورای عالی بورسه؛ این همه پیشنهاد و راهکار از قبل بازگشایی مطرح کردیم، کدومش اجرایی شد؟ بازار با همون سازوکار قدیمی پیش از جنگ و شرایط کاملاً عادی اداره میشه. سازمان بورس می‌تونست به راحتی و با اختیارات قانونی خودش، بدون تزریق نقدینگی، جو منفی و هیجانات رو کنترل کنه.

بازار ۱ ماهه که داره سقوط می‌کنه، ولی هنوز کسی نتونسته اوضاع رو جمع‌و‌جور کنه؛ این واقعاً حیرت‌آوره.

✍🏽 توپولی

❖ ایران؛ گنجی خاموش در نقشه ثروت جهان

تا سال ۲۰۲۵، ایران با بیش از ۲۷ تریلیون دلار دارایی طبیعی، تونسته جایگاه پنجم جهان رو از نظر منابع طبیعی به‌دست بیاره؛ گنجینه‌ای بی‌پایان از نفت، گاز، فلزات کمیاب و معادنی که توی عمق خاک این سرزمین آروم گرفتن.

این خاک، پر از ثروت‌های پنهان و دست‌نخورده‌ست. اگه فقط برای درک بزرگی این عدد، بخوایم دارایی طبیعی کشور رو فرضی بین مردم تقسیم کنیم، سهم هر ایرانی چیزی حدود ۳۰۰ هزار دلار درمیاد. با دلار ۹۰ هزار تومنی، می‌شه ۲۷ میلیارد تومن برای هر نفر. البته این فقط یه مقایسه ذهنیه و طبیعتاً در واقعیت چنین چیزی شدنی نیست. ایران فقط نفت و گاز نیست؛ تو دلش معادنی هست که بعضی‌هاش تو دنیا کم‌یابن و استراتژیک به‌حساب میان. اما پرسش اصلی اینه: چطور می‌تونیم این سرمایه‌ی خفته رو به موتور توسعه پایدار و رفاه واقعی برای مردم تبدیل کنیم؟

سرمایه‌ی اصلی ما فقط زیر زمین نیست؛ نیروی جوون و پرتلاش، موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر و ظرفیت تبدیل شدن به هاب انرژی و صنعت منطقه، فرصت‌هایی پیش روی ایران گذاشته که خیلی‌ها حسرتش رو می‌خورن. آینده مال اوناییه که با عقل و تدبیر، این گنج خوابیده رو بیدار کنن و به ثروتی موندگار برای نسل‌ها تبدیلش کنن.

اطلاعات ارائه‌شده بر پایه‌ی تحلیل‌ها و آمارهای مستند از معتبرترین مراجع بین‌المللی گردآوری شده؛ از جمله Statista، Visual Capitalist، Investopedia و Mining Digital که جزو مراجع مرجع در سنجش ارزش منابع طبیعی کشورها به‌شمار می‌رن.

✍🏽 توپولی

❖ تاپیکو گزارش داده که:

«ستاره خلیج فارس» تو فصل بهار، سودی بیشتر از کل سال گذشته‌اش شناسایی کرده. بخشی از دلایل این جهش سودآوری رو هم در تصویر بالا آوردم که می‌تونین مرور کنین.

اما اگه بخوایم به مهم‌ترین عوامل اشاره کنیم، می‌رسیم به رشد مقدار فروش، بالا رفتن میانگین نرخ تسعیر ارز و افزایش حاشیه سود فرآورده‌ها (همون کرک‌اسپرد) که نقش پررنگی تو عملکرد مالی شرکت داشته‌ن.

ضمن اینکه خودِ تاپیکو اعلام کرده از محل سود تقسیمی «ستاره خلیج فارس»، چیزی حدود ۳.۵ همت بهش رسیده؛ در واقع این شرکت تو مجمع، ۹۲ درصد سود سال مالی قبل رو بین سهامداراش پخش کرده.

✍🏽 توپولی

❖ نشانه‌های فرسودگی بازار و آستانه کف تاریخی:

۱. توقف مطلق معاملات راهبردی
نه ادغام، نه خرید و فروش؛ شرکت‌ها در رکودی عمیق فرو رفتن. بازار در سکوتی سنگین فرو رفته.

۲. انجماد عرضه‌های اولیه
هیچ اراده‌ای برای عرضه نیست. ترس همه‌جا را فرا گرفته و فرصت‌ها در همین ترس زاده می‌شن.

۳. عقب‌نشینی سرمایه‌گذاران جسور
صندوق‌های ریسک‌پذیر در خواب زمستانی‌ان. تزریق سرمایه متوقف شده؛ نشانه‌ای آشکار از نزدیکی نقطه بازگشت.

۴. سقوط نسبت‌های بنیادی
نسبت‌های کلیدی همچون EV/EBITDA به پایین‌ترین سطح تاریخی رسیده‌ان؛ بازار دارایی‌ها را ارزان می‌فروشه.

۵. معامله زیر ارزش دفتری
قیمت‌ها از ارزش اسمی نیز پایین‌تر آمده‌ان؛ نه به‌خاطر واقعیت بلکه از سر بی‌اعتمادی گسترده و ترس. اینجاست که نقش تحلیلگر پررنگ می‌شه.

۶. افت چشمگیر P/E
سوددهی پابرجاست، اما بازار بی‌تفاوت و خسته؛ هیجان مرده.

۷. نرمش سیاست پولی
بهره‌بانک کاهش یافته یا درجا می‌زنه. بانک مرکزی در خفا پیام پمپاژ نقدینگی می‌فرسته، مقصد: بازار دارایی‌ها.

۸. غلبه واژه «رکود» در رسانه‌ها
تیترها آکنده از انسداد و بحران‌ان؛ فروشندگان تمام شده‌ان و تعادل شکننده برقرارِ.

۹. بی‌مهری به صنایع پیشتاز
سهام‌های محبوب گذشته بی‌مشتری و در حال پوست‌اندازی‌ان.

۱۰. سخت‌گیری بی‌سابقه بانک‌ها
وام تنها برای ممتازهاست. ریسک‌گریزی به اوج رسیده؛ جرقه موج بعدی در همین ترس نهفته‌ست.

۱۱. عقب‌نشینی پول‌های بزرگ
بازیگران اصلی در سکوت؛ نقدینگی کنار گذاشته شده و خلأ برای تازه‌واردان مهیاست.

۱۲. سکوت رسانه‌ای
نه خبری، نه بازتابی؛ خلأیی که همیشه پیش از طوفانِ.

۱۳. افسردگی گسترده
نه فقط در بورس، بلکه در زندگی عمومی؛ لحظه‌ای که کف‌های پایدار شکل می‌گیرن.

۱۴. انجماد معاملات
بازار عمق خود را از دست داده؛ خریدار و فروشنده هردو بی‌انگیزه‌ان. این نقطه چرخشِ.

۱۵. گسست از واقعیت مالی
سود ظاهر است، اما خریدار نیست؛ بازار کور شده اما واقعیت در صورت‌های مالی نفس می‌کشه.

❖ نشانه‌های آغاز بازگشت:

۱۶. بازگشت پول‌های خرد حقیقی
صف‌های فروش کوتاه می‌شن، سرمایه‌های کوچک به جریان می‌افتن؛ خون تازه‌ای در رگ‌های بازار جاری می‌شه.

۱۷. جان‌گرفتن نمادهای شاخص‌ساز
سهام بزرگ بی‌سروصدا، اما مصمم رشد می‌کنن؛ حجم‌ها اوج می‌گیره و بازار آرام‌آرام بیدار می‌شه.

✍🏽 توپولی