Тоқаев Путинмен телефон арқылы сөйлесті

Мемлекет басшысы әріптесін АҚШ Президенті Дональд Трамппен Анкориджде өткен кездесу қорытындысымен құттықтады.

Президенттің пікірінше, келіссөздер Ресейдің Украина жөніндегі ұстанымын америкалық тараптың жақсы түсінуіне септігін тигізді. Бұл күрделі мәселенің шешімін іздеуде ортақ тіл табысуға көмектеседі.

Қасым-Жомарт Тоқаев Аляскадағы саммитті Ресейдің халықаралық позициясын және әлемдік аренадағы өзара түсіністікті нығайту тұрғысынан айтулы кездесу болды деп санайды.

Мемлекет басшысы сапардың сәтті ұйымдастырылғанын атап өтті. Қазіргідей күрделі жағдайда мұның саяси мәні зор.

Владимир Путин өз тарапынан әріптесіне Аляскада өткен келіссөздің кейбір нақты аспектілері туралы мәлімет берді.

Әңгімелесу соңында Қазақстан Президенті Ресей Президентіне энергетика саласындағы конструктивті ынтымақтастық үшін ризашылық білдірді.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

💸Доллар қайта көтеріле бастады

Күндізгі сауда-саттық қорытындысы бойынша доллардың орташа бағамы 2,77 теңгеге қымбаттап, 540,87 теңге болды.

Ұлттық банктің ресми бағамы – 538,03 теңге.

Ақша айырбастау пункттерінде доллар орта есеппен 540,35 теңгеден сатып алынды, 542,49 теңгеден сатылды.

Еуро 629,19-634,18 теңге аралығында болды.

Ал рубль 6,67-6,78 теңгеге саудаланды.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

⚖️ Nike қытайлық дизайнерді сотқа берді

Nike компаниясы рэпер және дизайнер Эдисон Чэнді (Чэнь Гуанси) келісімшарт шарттарын бұзды деп айыптап, Лос-Анджелес федералдық сотына талап арыз берді. Талап сомасы – 126 мың доллар.

Алғашқы сот құжаттарында қате жіберіліп, өтемақы мөлшері 126 миллион доллар деп көрсетілген. Бұл жаңалық қытайлық әлеуметтік желілерде тез тарады. Кейін сот құжаттары түзетіліп, нақты сома 126 мың доллар болып бекітілді.

Эдисон Чэн 2004 жылы CLOT киім брендин құрған және 2006 жылдан бастап Nike-пен серіктес болған. 2023 жылы ол Adidas-пен жұмыс істей бастады. БАҚ дерегінше, бұл өзгеріс сот ісіне себеп болуы мүмкін. Дизайнер әзірге жағдайға түсініктеме берген жоқ.

✈️ t.me/atamekenbusiness_silkway

Президент білім берудегі аса үздік жетістіктері және Қазақстанға сіңірген айрықша еңбегі үшін бір топ ұстазға мемлекеттік наградаларды табыстады.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Балаларға қатысты кез келген жазатайым жағдай үшін мұғалімді жазалау орынсыз - Тоқаев

Президент «Педагог мәртебесі туралы» заңға ұстаз құқығын қорғау жөнінде өзгерістер енгізуді ұсынды.

«Мұғалімнің құқығын қорғау мәселесі әрдайым басты назарда болуға тиіс. Мен сөз басында ұстаздардың өз міндетінен тыс жұмыстардан босатылғанын айттым. Бірақ, кейде жергілікті билік өкілдері заң талаптарын өрескел бұзып жатады. Прокуратура органдары мұндай заң бұзушылықтарға тосқауыл қоюы керек

Сондай-ақ балаларға қатысты кез келген жазатайым жағдай үшін де мұғалімді жазалау орынсыз деп санаймын. Мектептен тыс жерде, ата-аналардың жауапсыздығынан оқыс оқиға болса, оған ұстаз жауапты емес. Алматы облысында түлектер арасында болған қайғылы жағдай үшін директор мен мұғалімдер жауапқа тартылып, жұмыстан шығарылды. Министрлік олардың мүддесін қорғап қалды. Дұрыс. Біз мұндай келеңсіздікке жол бермеуіміз керек.

«Педагог мәртебесі туралы» заңға ұстаз құқығын қорғау жөнінде өзгерістер енгізу қажет деп санаймын. Мемлекеттің міндеті – мұғалімнің қоғамдағы беделін және мәртебесін мейлінше арттыру.

Тағы бір мәселе. Маңғыстауда балалар сапасыз тамақтан уланып қалғанын білесіздер. Осы сұмдық жағдайдан кейін мектептегі тамақтың сапасын қадағалау жұмысын Денсаулық сақтау министрлігі толығымен өз міндетіне алды. Бұл өте дұрыс шешім болды. Жалпы, білім саласы – мемлекет үшін стратегиялық мәні бар сала. Сондықтан, құзырлы мемлекеттік органдар білім саласындағы мәселелерден сырт қалмауы керек», - деді Президент.

2019 жылдан бері білім саласының бюджеті үш есе артты - Тоқаев

Президент осы уақыт аралығында 1 млн оқушыға арналған 1200 мектеп ашылғанын атап өтті.

«Келешек мектептері» ұлттық жобасы аясында жалпы саны 217 мектеп құрылысы жоспарланды. Қазір 128 мектеп салынды. Бұдан бөлек, Білім беру инфрақұрылымын қолдау қорының қаржысына алпыстан астам мектеп салынды. Тағы 30-ға жуығы салынып жатыр.

«Педагог мәртебесі туралы» арнайы заң қабылданды. «Қазақстанның еңбек сіңірген ұстазы» атағы белгіленді Бүгінде 74 мұғалім осы құрметті атаққа ие болды. Былтыр 2 ұстаз «Қазақстанның Еңбек ері» атанды. Бұл – барша педагогтер қауымына көрсетілген зор құрметтің белгісі.

Мұғалімдердің төрт жылдың ішінде жалақысы 2 есе өсті. Қазіргі таңда 500 мыңнан астам ұстазға үстеме ақы төленеді. «Білім берудегі өзгерістердің мың көшбасшысы» жобасы қолға алынды. Осы жобаға қатысқан 332 маман мектеп директоры болып тағайындалды. Мұғалімдер өз міндетіне кірмейтін артық жұмыстан босатылды», - деді Президент

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев ұстаздардың Республикалық тамыз конференциясына қатысып отыр

Биылғы жиын «Білім келешегі: адал азамат, кәсіби маман» тақырыбына арналады.

Ресей делегациясы Аляскаға келді

Анкоридж әуежайына Ресейдің екі арнайы Ил-96 ұшағы қонды. Бірінде Кремль пулындағы журналистер мен ресми делегация мүшелері болды. Екіншісінде саммитті дайындайтын топ келді.

15 тамызда Аляскада Владимир Путин мен Дональд Трамп кездеседі. АҚШ президенті бұл кездесудің сәтті өту ықтималдығын 75 пайыз деп бағалады. «Бұл шахмат ойынына ұқсайды, негізгі мақсат екінші саммитке дайындық»,- деді Трамп.

Оның айтуынша, келесі басқосуға Украина президенті Владимир Зеленский мен Еуропа көшбасшылары шақырылмақ. Кездесу алғашқы саммиттен кейін бірден, тіпті Аляскада өтуі мүмкін.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Әзербайжан Президенті Ильхам Әлиев қазан айында Қазақстанға мемлекеттік сапармен келуі мүмкін.

Мемлекеттер басшылары бұл мәселені жуырда телефон арқылы сөйлескен кезде талқылады. Қазіргі кезде сапардың нақты мерзімі мен мазмұны келісіліп жатыр.

Былтыр Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Әзербайжанға мемлекеттік сапармен барған еді. Президенттер өзара байланыстарымызды стратегиялық серіктестік деңгейіне көтеріп, екі елдің одақтастық қатынастарын нығайтқан маңызды құжаттарға қол қойды.

Түркия Сирияға қару-жарақ, әскери техника және материалдық-техникалық көмек бермек.

Анкара мен Дамаск қорғаныс саласындағы ынтымақтастық меморандумын қабылдады. Құжатқа Түркия қорғаныс министрі Ясар Гюлер мен Сирия қорғаныс министрі Мурхаф Абу Касра қол қойды. Түрік тарапы бұл бастама арқылы көрші елдің қорғаныс әлеуетін арттыруды көздеп отыр.

Дамаск мұндай көмекке діни қақтығыстар мен Израильдің араласуынан кейін жүгінген. Сириядағы уақытша үкімет азаматтық соғыстан кейін елде тұрақтылық орнатуда қиындық көріп келеді. Анкара бұрынғыдай сириялық жаңа әкімшілікті қолдап отыр.

Түркия Сыртқы істер министрі Хакан Фидан Израиль мен күрд жасақтарын ел тұрақтылығына қауіп төндірмеуге шақырып, АҚШ пен SDF-ті наурыздағы әскери бірігу келісімін бөгеп отыр деп айыптады.

Қайырлы таң! Күндеріңіз сәтті өтсін!🌻

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Ұлттық банк Конституциямыздың 30 жылдығына орай арнайы коллекциялық монета шығарды.

Монета биметаллды — ортасында тантал, сырты күміс (Ag 925) — материалдарынан жасалып, салмағы 84,32 грамм, диаметрі — 50 мм.

Оның бір бетінде Қазақстанның гербі, ұлттық атауы, Ұлттық банк логотипі мен номиналы бейнеленсе, екінші бетінде цифрлық технологияларды символдайтын теңге таңбасы «₸» және «ТЕҢГЕГЕ 30 ЖЫЛ» деген жазу орналасқан.

Коллекциялық монеталар төлем құралы болып саналады, яғни Қазақстанда кез келген банк және қаржылық институттарда номиналдық құны бойынша қабылданады.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Шенеуніктердің мүлкі туралы ақпарат жыл соңына дейін жарияланады.

Олар декларацияны 15 қыркүйекке дейін тапсырады. Ал жыл соңына дейін мемлекеттік қызметкерлердің деректері әр министрліктің сайтында жарияланады.

Онда жалақы көрсетілмейді. Қаржы министрінің сөзінше, кімнің қанша алатыны ведомствоға көрініп тұрады.

«Министрліктердің кадрлық қызметтері мемлекеттік қызметкерлердің декларацияларын басып шығарады. Өткен жылы сатып алған барлық мүлік, бағалы қағаздар және тағы басқасы көрсетіледі, сонымен қатар қаржыландыру көздері де көрсетіледі. Сондықтан жыл соңы сіздер үшін қызықты болады», – деді Премьер-Министрдің орынбасары Серік Жұманғарин.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Президенттің төрағалығымен Қауіпсіздік Кеңесінің наркотизмге қарсы іс-қимыл мәселелері жөніндегі отырысы өтті.

Мемлекет басшысының айтуынша, кеселдің белең алуына қатысты ахуал елімізде де, халықаралық ауқымда да алаңдатарлық жағдайға жетті.

Нашақорлық пен есірткі бизнесіндегі әлемдік үрдіс алаңдатарлық сипатқа ие болды. Көптеген елдің үкіметтері аталған проблеманы физикалық және психикалық тәуелділік қана емес, ауқымды қоғамдық, экономикалық және құқықтық құбылыс ретінде қарастыра бастады, – деді Тоқаев.

Президент есірткіге тәуелділерді емдеу жеткілікті қамтылмай отырғанына назар аударып, мәселені шешу қажеттігін мәлімдеді.

Мемлекет басшысының пікірінше, жастар арасында есірткінің насихатталуына жол беруге болмайды.

Президент есірткі сататын орындар мен зертханалардың иелерін әшкерелеу жұмыстарын күшейту қажеттігін айтты.

Сондай-ақ күмәнді қаржы операцияларын бақылауға алудың маңызына тоқталды.

Президент Үкіметке, әкімдерге және жауапты органдарға шараларды күшейту жөнінде бірқатар тапсырма берді.

Үкімет бос бюджет қаржатын банктерде уақытша орналастыру қағидасын бекітті.

Жаңа шарт бойынша қазына ақшасын депозитте, Ұлттық банк, ұлттық пошта операторында немесе банктерде орналастыруға болады. Ақшаны теңгемен 12 айға дейін сақтауға рұқсат. Сыйақы түріндегі кіріс төлемі ай сайын жүргізіледі. Үстінен түскен процент республикалық бюджетке аударылады және оған салық салынбайды. Сарапшылар жалпы ақшаны төл валютамен сақтаған жөн деп есептейді.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Starlink Қазақстанда ресми іске қосылды

Бұл туралы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі хабарлады.

13 тамыздан бастап Starlink компаниясы Қазақстан аумағында спутниктік интернет қызметін ресми түрде ұсына бастады. Енді ел тұрғындары SpaceX-тің төмен орбиталы спутниктері арқылы жоғары жылдамдықты және тұрақты интернетке қосыла алады.

Starlink шалғай және қолжетімділігі қиын өңірлерге де интернет жеткізіп, заманауи цифрлық сервистерді пайдалануға мүмкіндік береді.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

💰 «Лабубу» ойыншығы Pop Mart-қа миллиардтаған табыс әкелді

Қытайдың Pop Mart компаниясы 2025 жылдың алғашқы жартысында табысын 350%-дан астамға арттырды. Бұған басты себеп — «Лабубу» деп аталатын кішкентай ойыншық кейіпкер.

«Лабубу» — Гонконг суретшісі Kasing Lung ойлап тапқан «The Monster Trilogy» кітабының кейіпкері. 2019 жылдан бері Pop Mart бұл ойыншықтың жүздеген нұсқасын шығарды: түрлі түсті жүн, әртүрлі эмоция, түрлі әшекейлер. Ең танымалдарының бірі — Лабубу-ілгек ойыншық, оны Рианна мен BLACKPINK тобының әншісі Лиса тағып жүрген.

Бұл ойыншықтар «соқыр қорап» (mánghé) форматында сатылады: сатып алушы қандай үлгі түсерін алдын ала білмейді. Бағасы — 20–30 доллар, ал сирек кездесетіндері қайта сатылымда мыңдаған долларға өтеді.

Қазір Pop Mart-тың нарықтық құны $40 млрд-қа жетіп, әлемдегі ірі ойыншық өндірушілер — Hasbro ($10,6 млрд) мен Mattel ($6,4 млрд) компанияларының жиынтық бағасынан да асып түсті. Ал негізін қалаушы Ван Ниннің байлығы $20 млрд-тан жоғары, ол Қытайдың ең бай 10 кәсіпкерінің қатарына кірді.

Pop Mart-тың табысы жоғары технологиялар мен жасанды интеллектке байланысты емес. Дегенмен, дұрыс маркетинг, коллекция мәдениеті және жанкүйерлердің қызығушылығы қарапайым ойыншықты миллиардтаған долларлық бизнеске айналдырды.

✈️ t.me/atamekenbusiness_silkway

Каспий теңізі ғылыми-зерттеу институтын одан әрі дамытуға Үкімет резервінен қаражат бөлінді

Мемлекет басшысының Каспий теңізі проблемаларын кешенді зерттеу жөніндегі тапсырмаларын жүзеге асыру шеңберінде «Қазақ Каспий теңізі ғылыми-зерттеу институты»-на Үкімет резервінен 305 млн теңге бөлінді. Премьер-министр Олжас Бектенов тиісті қаулыға қол қойды.

🔬 Институт Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасымен Каспий теңізінің экологиялық мәселелерін зерттеу мақсатында құрылды. Атап айтқанда, ҒЗИ-дің қызмет аясына балық қорының көлемін бағалау, оларды сақтау әдістері мен технологияларын әзірлеу, ихтиофаунаны зерттеу, итбалықтардың жаппай қырылу себептерін анықтау және олардың популяциясын сақтау мәселелері кіреді.

🌊 Бұдан бөлек, теңіздің гидрологиялық үдерістерін зерттеуге және оның деңгейін бақылауға, климаттың өзгеруін және оның экожүйеге әсерін талдауға, судың сапасы, биологиялық алуантүрлілік және Каспий теңізінің қазақстандық бөлігі мен жағалауының өзге де параметрлері жөніндегі деректерді жинау мен талдауға бағытталған.

🔸Үкімет резервінен бөлінген қаражат институтты одан әрі дамытуға бағытталып, гидробиология және гидрохимия, гидрометеорология, спутниктік мониторинг зертханаларында ғылыми-зерттеу жұмыстарын уақтылы әрі тиімді жүргізуге, сондай-ақ институтқа жүктелген өзге де міндеттерді орындауға мүмкіндік береді.

📍Каспий теңізінің Қазақстан тарапындағы жағалауының ұзындығы 2320 шақырым, бұл барлық Каспиймаңы мемлекеттері арасындағы ең ұзын жағалау сызығы.

Израиль Газа секторындағы палестиналықтарды Оңтүстік Суданға көшіру жөнінде келіссөз жүргізіп жатыр.

Бұл бастама аймақ соғыстан қирағаннан кейінгі жаппай көші-қон жоспарының бөлігі ретінде қарастырылуда.

Премьер-министр Биньямин Нетаньяху мұны Дональд Трамп ұсынған «ерікті көші-қон» идеясымен байланыстырады. Оңтүстік Судан билігі израильдік делегацияның келуін және лагерьлер салу мүмкіндігін зерттейтінін растады.

Алайда Мысыр бұл жоспарға қарсы. Олар босқындар легінен қауіптенеді. Халықаралық қауымдастық мұндай қадамды халықаралық құқықты бұзу деп санайды. Көптеген палестиналықтар Газадан уақытша кетуге дайын, бірақ азамат соғысы мен гуманитарлық дағдарысты бастан кешірген Оңтүстік Суданға барудан бас тартады.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Қытай Чехия президенті Петр Павелмен ресми байланысын тоқтатты.

Бұған Павелдің Үндістанда Далай-лама XIV-мен кездесуі себеп болды. Пекин бұл қадамды Қытайдың егемендігі мен аумақтық тұтастығына нұқсан келтіретін әрекет деп бағалады.

Қытай билігі Тибетті өз аумағы деп санайды және Далай-ламаны бекітуге тек өзіне тиесілі құқық бар екенін айтады. Чехия президентінің әкімшілігі бұл кездесуді жеке сапар аясында өткенін мәлімдеді. Елдің сыртқы істер министрі Ян Липавский де бұл тек Далай-ламаны мерейтойымен құттықтау үшін жасалған жеке кездесу екенін атап өтті.

Далай-лама XIV 1959 жылдан бері Үндістанда тұрып келеді және Пекин оны сепаратист деп санайды.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Зәкиева Джей Лоның концертінде волонтер болған жасөспірімдерге қатысты мәлімдеме жасады

Балалар құқықтары жөніндегі уәкіл Алматыда өткен Дженнифер Лопестің концертіне кәмелетке толмағандарды ерікті ретінде тарту мәселесіне қатысты органдарға арызданған.

«Алматыда өткен концертке кәмелетке толмағандарды ерікті ретінде тарту мәселесіне қатысты мән-жайды толық зерделеу және тиісті шаралар қабылдау үшін Балалардың құқықтарын қорғау комитеті мен уәкілетті органдарға өтініш жолдадым», - делінген Динара Зәкиеванығ жазбасында.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Қайырлы таң! Күндеріңіз сәтті өтсін!

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Биткоин құны тарихи максимумға жақындады

Бүгін биткоинның бағасы 122 мың доллардан асты.  

Ал Ethereum (ETH) 2021 жылдың желтоқсанынан бері алғаш рет 4000 долларлық маңызды межеден асып, 4181 долларға дейін өсті, деп хабарлайды inbusiness.kz сайты.

CNBC дерегіне сенсек, бағаның өсуі криптовалюта нарығына ғана емес, сонымен қатар АҚШ-тағы соған байланысты акцияларға әсер етті. Бұл қозғалыс инфляция жөніндегі маңызды деректердің жариялануы күтіліп отырған кезде, америкалық индекстерге арналған фьючерстердің өсуімен қатар келді. Сарапшылар бұл өсімді Азиядағы инвесторлардың белсенділігімен және АҚШ-тың мемлекеттік қарызының айтарлықтай артуымен байланыстырады.

Биткоин 1,2%-ға өсіп, 119 910 долларға жетті. Әлемдегі ең ірі криптовалюта алдымен 122 370 долларға дейін көтеріліп, шілде ортасында тіркелген 123 000 доллардан асатын тарихи максимумға жақындады, кейіннен 120 000 доллардан төмендеді.

Биткоин мен басқа криптовалюталардың өсуіне АҚШ-тағы оңтайлы реттеу шаралары әсер етуде. Мысалы, өткен аптада Дональд Трамп жинақ және зейнетақы қорларына (401(k) секілді) балама активтер мен жеке капиталға, оның ішінде криптовалютаға инвестиция жасауға мүмкіндік беретін жарлыққа қол қойды.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

АҚШ 25 қырғызстандықты Бішкекке депортациялады

Бұл туралы Қырғыз Республикасының сыртқы істер министрлігі ресми түрде хабарлады.  

АҚШ көші-қон заңнамасын бұзды деп айыпталып, депортацияланған 25 қырғыз азаматы 9 тамыз күні арнайы рейспен Бішкекке қайтарылды, деп жазады inbusiness.kz сайты.

Заң бұзып, өз елдеріне депортацияланған азаматтарға АҚШ-қа кіруге 5, 10, 15 жылға немесе өмір бойына тыйым салынуы мүмкін. Бұдан басқа АҚШ-қа заңсыз түрде қайта кіруге әрекеттену қылмыстық жауапкершілікке әкеп соғуы мүмкін.

"АҚШ аумағында заңсыз жүрген Қырғыз Республикасының азаматтарын елден өз еркімен кетуге шақырамыз. АҚШ ішкі қауіпсіздік департаментінің мәліметінше, соңғы жылдары қырғыз азаматтары визалық режимді жиі бұзатын болған. Осыған орай барлық отандастарды визалық талаптарды орындауға шақырамыз", – делінген Қырғыз Республикасы СІМ хабарламасында.

2025 жылдың шілде айында АҚШ Мемлекеттік департаменті Қырғызстан азаматтарына берілетін иммиграциялық емес визалардың мерзімін қысқартқанын хабарлады.

Бұрын B-1/B-2 визалары 10 жылға дейінгі мерзімге берілсе, енді бұл тек 3 айлық мерзімге және бір реттік кіруге ғана жарамды.

Бізге жазылыңыз -> t.me/atamekenbusiness_qaz

Президент халықаралық пән олимпиадалары жеңімпаздары мен жүлдегерлерін марапаттады

Іс-шараға 24 лауреат, атап айтқанда, 4 алтын, 11 күміс және 9 қола медаль иегері шақырылды. Оқушылар химия, математика, физика, география, информатика және биология пәндерінен үздік нәтиже көрсеткен.

Президент жастарды, ең алдымен, білім әлеміндегі жеңістерімен құттықтап, шынайы ризашылығын білдірді.

– Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар шығу, әлемдік жарыста жеңіске жету оңай емес. Білімге деген ұмтылыстың, нағыз еңбекқорлық пен табанды іс-әрекеттің арқасында осындай биікке шығып жатсыздар. Расында, дарынға ие болу, бұл – бақыт. Бірақ жай ғана еңбексіз дарын жетістіктің кепілі бола алмайды. Дарынның көзін ашу керек және оны толығымен пайдалана білу қажет. Әр жеңіс, әр медаль тынымсыз ізденіспен, маңдай термен, үздіксіз дайындықпен келеді, – деді Мемлекет басшысы.

Президент шәкірт қабілетін ұштаған ұлағатты ұстаздар мемлекеттік марапатқа лайық екенін жеткізіп, озық ойлы ұрпақ тәрбиелеген ата-аналарға алғыс айтты.

Мемлекет басшысы киберқауіпсіздікті күшейту мәселесін көтерді

– Жасанды интеллектінің дамуымен қауіп-қатердің мүлдем жаңа түрлері пайда болды. Үйреншікті әрекет ету механизмдері оған бейімделіп үлгермей жатыр. Нейрожелілер көмегімен адамның биометриялық көшірмесі жасалатынын, дауысын, бет әлпетін, тіпті мінез-құлқын айнытпай салуға болатынын бәріміз көріп отырмыз . Бұл азаматтардың жеке мәліметі мен банк есепшоттарына қол жеткізуге, қоғамдық пікірді бұрмалайтын жалған бейнероликтер жасауға мүмкіндік береді, – деді Президент.

Одан әрі Мемлекет басшысы ақпараттық жүйелердің осал тұстарына тоқталды.

– Жыл басынан бері деректердің қолды болуына байланысты 40-тан астам факті тіркелді. Ең ірі оқиға маусым айында болды. Мұндай инциденттердің басым бөлігі жеке секторда орын алады. Бірақ мемлекет еліміздегі цифрлық қауіпсіздіктің жалпы деңгейіне толық жауап беруге міндетті. Киберқауіпсіздік саласындағы бүгінгі ахуал құзыреттердің дұрыс бөлінбеуі және шашыраңқылығы салдарынан күрделеніп отыр. Бір жағынан ақпараттық қауіпсіздікке Цифрлық даму министрлігі құрамындағы Ақпараттық қауіпсіздік комитеті мониторинг жүргізеді. Екінші жағынан қауіпсіздік талаптары бойынша техникалық сынақтар жүргізу және сертификаттау Ұлттық қауіпсіздік комитетіне бағынышты Мемлекеттік техникалық қызмет құзырында. Бірыңғай басқару вертикалінің болмауы және функциялардың қайталануы мемлекеттік органдардың киберқауіпке қарсы баяу әрекет етуіне себеп болады. Бұл жағдайды тез арада түзеу керек, – деді Президент.

Қасым-Жомарт Тоқаев қорғалған коммуникацияны қамтамасыз етуді тағы бір маңызды міндет ретінде атады.

– Қазіргі кезде іскерлік және қызмет бабындағы байланыстың, соның ішінде азаматтардың жеке деректерін беру үдерісінің басым бөлігі халықаралық мессенджерлер арқылы жүзеге асады. Бұл платформаларда жеке сәйкестендіру нөмірін, азаматтардың денсаулығы туралы мәліметті және басқа да деректерді жиі сұрайды. Мұндай тәжірибе жеке мәліметтерді қорғау туралы заңнамаға қайшы және ұлттық юрисдикциядан тысқары жерге деректердің тарап кетуіне әкеліп соғады. Қазақстанда отандық Aitu мессенджері әзірленді. Ол тиісті қауіпсіздік деңгейін қамтамасыз ете алады. Үкімет жеке деректерді қолданатын барлық коммуникацияны қорғалған ұлттық мессенджерге көшіру мәселесін пысықтауы керек, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Тоқаевтың пікірінше, жасанды интеллект мемлекеттік органдардың жұмыс тиімділігін арттырады

– Қазір ChatGPT қағидатымен жұмыс істейтін кейбір жобалар енгізіліп жатыр. Бұл тәсілдер азаматтардың өтініштеріне жауап беруге септігін тигізуде. Дегенмен мұны алдағы үлкен жұмыстың алғашқы қадамы ғана деуге болады. Озық технологияның әлеуеті бұдан әлдеқайда жоғары. Жасанды интеллект мемлекеттік аппараттың жұмысын мейлінше жеңілдетуі керек. Бұл – өте маңызды міндет. Қазақстанда қызметтердің басым бөлігі әлі де «цифрлық фиксация» күйінде. Яғни құжаттар электронды түрде беріледі, өңделеді, бірақ рәсімдеудің өзі мемлекеттік қызметшінің араласуын талап етеді. Шын мәнінде, бұл – қағаз жүзіндегі бюрократияны цифрлық форматқа көшіру ғана. Бұдан тиімділік еш артқан жоқ. Біз жасанды интеллектіні қолданып, қандай қызметтерді толық өзгертуге болатынын нақты айқындап алуымыз керек. Ал одан босаған ресурстарды басқа да күрделі әрі пайдалы жұмыстарға жұмсауға болады. Сондықтан Үкімет үш айдың ішінде мемлекеттік қызмет көрсету саласына жасанды интеллектіні енгізу бойынша нақты шаралар әзірлеуі керек. Әсіресе, өтініштерді қарау және шешім қабылдау жұмысында кеңінен пайдаланған жөн. Бізге тұтас мемлекеттік басқару жүйесінде қолдануға болатын нақты тетіктер өте қажет, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Мемлекет басшысы денсаулық сақтау саласында жасанды интеллект технологиясын пайдаланудың маңызына назар аударды. Оның айтуынша, медицина саласында ауқымды ақпарат жинақталған. Жасанды интеллект көмегімен олардың негізінде дұрыс диагноз қоюға, ем-шара тағайындауға және науқастарға мониторинг жүргізуге арналған құралдар дайындауға болады.

– Әлемде дәрігерлерді күнделікті бірсарынды жұмыстан босатып, олардың маңызды клиникалық шешімдер қабылдауына мүмкіндік беретін технологиялар белсенді қолданылады. Қазақстанда да перспективті медициналық стартаптар бар. Алайда бюрократия олардың әлеуетін шектеп отыр. Бір жағынан еліміздегі медициналық ақпарат жүйелерінде біртұтас алгоритм жоқ, әрқайсысы дербес дамып жатыр. Бұл жасанды интеллектінің медицина саласына енгізілуін тежейді. Денсаулық сақтау саласын цифрландыру ісіндегі жүйесіздік түрлі заңбұзушылықтарға жол беруде. Мысалы, былтыр әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына аудит жүргізілді. Сол кезде қомақты қаражаттың шығын болғаны анықталды. Цифрлық тәсілдер медицина саласының ашық және тиімді қызмет етуіне ықпал етеді,– деді Президент.