🌐ابهام و رقابت‌های پنهان؛ سناریوهای تشکیل کابینه در عراق

#تحلیل_کوتاه
#تحولات_منطقه
#با_انتخابات #عراق

📝علی بیدبو

🔹ششمین انتخابات پارلمانی عراق در شرایطی برگزار شد که میزان مشارکت نسبت به دوره گذشته افزایش قابل ‏توجهی داشت. بر پایه نتایج اعلام‌شده، شیعیان مجموعا ۱۸۷ کرسی، اهل سنت ۷۷ کرسی و احزاب کرد ۵۶ ‏کرسی به دست آوردند؛ در میان ائتلاف‌های انتخاباتی، ائتلاف نخست‌وزیر با کسب ۴۶ کرسی در جایگاه ‏نخست قرار گرفت. ائتلاف تقدم با ۳۳ کرسی، دولة القانون با ۲۸ كرسی، جنبش الصادقون با ۲۷ کرسی و حزب ‏دموکرات کردستان با ۲۶ کرسی در رتبه‌های بعدی جای گرفتند. این آمار بدون محاسبه ۹ کرسی اقلیت‌هاست. ‏نزدیکی تعداد کرسی‌ها میان سه ائتلاف اول، فضای مذاکره، چانه‌زنی و کسب امتیاز را برای ائتلاف پیشتاز ‏دشوارتر کرده است.‏

🔸سازوکار تشکیل دولت در عراق عملا با آنچه در قانون اساسی تصریح شده، فاصله دارد. مطابق اصل ۷۶ قانون ‏اساسی، رئیس‌جمهور موظف است نامزد «فراکسیونی که بیشترین تعداد نمایندگان را در بر دارد» برای تشکیل ‏دولت مامور کند. اما تجربه سیاسی عراق نشان داده که معنای «فراکسیون بزرگ‌تر» نه بر اساس نتایج صندوق‌ها، ‏بلکه بر اساس ائتلاف‌هایی است که پس از اعلام نتایج و درون پارلمان شکل می‌گیرد. نقطه عطف این تفسیر به ‏انتخابات ۲۰۱۰ بازمی‌گردد که باعث شد علی‌رغم پیروزی ائتلاف العراقیه به رهبری ایاد علاوی با ‏۹۱ کرسی، ‏نخست‌وزیری نوری المالکی رهبر ائتلاف قانون که با ۸۹ جایگاه دوم را داشت تداوم یابد.‏

🔸اکنون با توجه به نتایج چند سناریو محتمل است:‏

💢کنار زدن ائتلاف نخست‌وزیر

🔸در انتخابات اخیر، ائتلاف تحت رهبری نخست‌وزیر فعلی نتوانست اکثریت قاطعی کسب کند. این امر روند ‏تشکیل دولت را دوباره وارد مرحله‌ای از ابهام و رقابت‌های پنهان کرده است. متداول‌ترین سناریو از نگاه بسیاری ‏از بازیگران، فعال شدن نیروهای پشت‌صحنه، تشکیل ائتلاف‌های چندلایه و کنار زدن ائتلاف نخست‌وزیر وقت ‏است. نوری المالکی که از ابتدا نقش کلیدی در معرفی السودانی در سال ۲۰۲۲ داشت، اکنون از عملکرد او به ‏شدت ناراضی است. انتظار او این بود که السودانی در سایه او و چارچوب هماهنگی عمل کند اما نخست‌وزیر مواضعی مستقل‌تر از آنچه ‏رهبران شیعی انتظار دارند اتخاذ کرد.‏

🔸از نگاه المالکی، ادامه یافتن نخست‌وزیری السودانی تهدیدی برای نفوذ سنتی او و دیگر رهبران چارچوب ‏هماهنگی است. در این راستا، المالکی برای کنار زدن السودانی دو مسیر را دنبال می‌کند‎:‎

1️⃣تضعیف ائتلاف نخست‌وزیر از طریق فالح الفیاض‎: بخش قابل توجهی از آرای ائتلاف نخست‌وزیر در نینوا و مناطق سنی‌نشین شمال به واسطه فالح الفیاض به ‏دست آمده است. خروج الفیاض، ائتلاف السودانی را در پارلمان کوچک خواهد کرد.‏

2️⃣جلب حمایت احزاب تقدم و حزب دموکرات کردستان: المالکی تلاش می‌کند اشتباه سال ۲۰۲۱، یعنی پیوستن این دو حزب به مقتدی صدر تکرار نشود و این بار ‏آن‌ها را از همان ابتدا به سوی چارچوب هماهنگی هدایت کند.‏

💢اختلافات جدی درون چارچوب هماهنگی

🔸قیس الخزعلی پیش‌تر اشاره کرده بود که چارچوب هماهنگی ممکن است وارد فاز تصمیم‌گیری مبتنی بر ‏اکثریت شود. بر اساس این مدل، هر حزب نامزد مطلوب خود را معرفی می‌کند و در مراحل بعد بر اساس مقبولیت ‏و توانایی ایجاد ائتلاف، نامزد نهایی انتخاب می‌شود. این سناریو هرچند در ظاهر دموکراتیک‌تر است اما نه تنها ‏روند تشکیل دولت را طولانی‌تر می‌کند بلکه زمینه اعمال نفوذ خارجی، فشارهای خیابان و حتی احتمال بازگشت ‏تنش‌های سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۲ را افزایش می‌دهد.‏

🔸اگر چارچوب هماهنگی بخواهد السودانی را که در بغداد و اکثر استان‌های شیعه‌نشین بیشترین آرای مردمی را ‏کسب کرده کنار بگذارد، باید هزینه اجتماعی و امنیتی سنگینی را بپردازد. این تصمیم می‌تواند در کنار زاویه ‏شدید جریان صدر با رهبران چارچوب هماهنگی، عراق را وارد مرحله‌ای از تنش دوگانه کند.‏

💢ابقای السودانی با شروط سنگین

🔸این سناریو که بیشتر مورد توجه قیس الخزعلی است تلاش می‌کند میان السودانی و دیگر رهبران چارچوب ‏هماهنگی تعادل جدیدی ایجاد کند. طبق این مدل، السودانی برای دور دوم باقی می‌ماند اما نمی‌تواند نظر تمامی ‏اعضای چارچوب هماهنگی را برای ادامه یافتن دولتش کسب کند و شروطی از جمله ایجاد هماهنگی بیشتر با ‏احزاب شیعی را می‌پذیرد اما معلوم نیست این توافق بتواند رضایت نوری المالکی را جلب کند.

✅تجربه نشان داده ‏المالکی به کمتر از کنترل کامل ائتلاف حاکم راضی نیست. بنابراین نتیجه انتخابات لزوماً تعیین‌کننده ‏نخست‌وزیر نیست و همچنان تفسیر منعطف اصل ۷۶ و مناسبات پشت‌پرده بازیگران اصلی تعیین‌کننده‌تر از ‏صندوق رای عمل می‌کند.‏

✅اندیشکده تهران✅

🌐https://institutetehran.com/art/703
📲http://ble.ir/InstituteTehran
🌐@InstituteTehran
🌐 instagram.com/institutetehran1

🔵 تاثیرات اقلیمی و زیست‌محیطی ذوب شدن یخچال‌های تاجیکستان

#اکوتهران
#تاجیکستان #آسیای_میانه
#محیط_زیست

🔹تاجیکستان هزاران یخچال طبیعی خُرد و کلان دارد که این یخچال‌ها، نقش بسزایی در تامین آب تابستانی کشورهای آسیای مرکزی (تاجیکستان، ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان) بالاخص دو رودخانه آمودریا و زرافشان ایفا می‌کنند. در واقع، این یخچال‌های طبیعی دهه‌ها «برج‌ آب» آسیای مرکزی خوانده می‌شدند. در حال حاضر اما، این یخچال‌ها با سرعتی قابل‌توجه در حال آب شدن هستند و این مسئله، نه فقط برای خود کشور بلکه برای کل منطقه، تهدیدی زیستی و وجودی محسوب می‌شود.

💢لغزش یخچال‌ها در پامیر

🔸در ۲۵ اکتبر سال جاری قطعه بزرگی از یخچال به طول دو کیلومتر، عرض ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر و ارتفاع ۲۵ متر از توده خود از حوالی قله «اسماعیل سامانی» در منطقه تاجیک‌آباد جدا شد و برای ساعت‌های متمادی به سمت پایین حرکت کرد. علیرغم اینکه این لغزش تلفاتی نداشت؛ مقامات محلی هشدار داده‌اند که در صورت وقوع بارش‌های سنگین، ممکن است منجر به لغزش‌های جدید و وقوع سیل در روستاهای پایین‌دست منطقه شود.

🔸یخچال «دهدال» نیز از اواسط سپتامبر تحت تأثیر گرمای غیرعادی در فصل پاییز، در حال جابه‌جایی است. پیشتر، توده‌ای به طول ۱.۳ تا ۱.۵ کیلومتر از این یخچال جدا شده بود. در نوامبر و همزمان با زلزله‌ در دوشنبه و در افغانستان قطعه‌ای از این یخچال، طی ۱۵ دقیقه بیش از پنج کیلومتر به طرف پایین‌دست لغزید. پس از زلزله، سرعت حرکت این قطعه به شش متر در ثانیه رسید. در مجموع سازمان هواشناسی تاجیکستان، رفتار این یخچال را نیز «غیرقابل پیش‌بینی» خوانده است.

🔸کارشناسان هشدار داده‌اند که این لغزش‌ها می‌تواند منجر به ایجاد دریاچه‌های یخچالی ناپایدار شود؛ دریاچه‌هایی که در چشم‌انداز ممکن است به سیلاب‌های ناگهانی، تخریب زیرساخت‌های موجود در پایین‌دست، آلودگی منابع آب و حتی جاری شدن گل و لای بینجامند.

💢پایان «ناهنجاری پامیر–قراقروم»

🔸برای مدت‌ها، یخچال‌های تاجیکستان بخشی از «ناهنجاری پامیر–قراقروم» شمرده می‌شدند؛ منظور از ناهنجاری این است که برخلاف روند جهانی ذوب یخچال‌ها، بخشی از یخچال‌های پامیر و قراقروم نه تنها پایدار بودند، که رشد نیز می‌کردند. اما مطالعات متاخر مؤسسه علم و فناوری اتریش و مدل‌سازی از یخچال قزل‌سو در فاصله سال‌های 1999 تا 2023 نشان می‌دهد که این روند از سال ۲۰۱۸ متوقف شده است و با کاهش شدید بارش برف، رفتار یخچال به‌طور بنیادی تغییر کرده است؛ یعنی ذوب یخچال‌ها افزایش یافته است. از همین روست که حدود یک‌سوم از کمبود منابع آب ناشی از کاهش بارش در این منطقه جبران شده است.

🔸از میان ۱۴ هزار یخچال تاجیکستان که قریب به ۶۰ درصد ذخایر آب آسیای مرکزی را در خود جای داده‌اند، تاکنون بیش از هزار یخچال ناپدید شده‌اند و نیمی از یخچال‌های باقی‌مانده نیز به احتمال زیاد تا سال ۲۰۵۰ از بین خواهند رفت. اهمیت این تغییر زمانی قابل درک است که بدانیم ۹۵ درصد برق تاجیکستان از نیروگاه‌های برق‌آبی در مسیر ذوب یخچال‌ها تغذیه می‌شود و کشورهای پایین‌دست نیز برای کشاورزی به این منابع وابسته هستند.

💢انتشار آلاینده‌ها و تسریع فرایند ذوب شدن

🔸دولت تاجیکستان به گستردگی در مجامع بین‌المللی به مسئله یخچال‌ها می‌پردازد و برنامه جاه‌طلبانه‌ای را برای گذار به انرژی‌های سبز از وعده کاشت ۶۵ میلیون درخت تا پایان ۲۰۲۵ گرفته تا تبدیل ناوگان تاکسی دوشنبه به خودروهای برقی ارائه کرده است. با این حال، انتشار آلاینده‌ها در دوشنبه طی ده سال گذشته دو برابر شده است. نیروگاه زغال‌سنگ دوشنبه-۲ روزانه ۶۰۰۰ تن زغال‌سنگ می‌سوزاند و رونق کنترل‌نشده ساخت‌وساز نیز مصرف سیمان، سوزاندن زباله و معدن‌کاوی شن و ماسه را افزایش داده است؛ تاجیکستان در سال ۲۰۲۴ در رتبه ششم جهانی آلاینده‌های مضر قرار داشت و غلظت PM2.5 در شهر دوشنبه ۵ تا ۷ برابر توصیه سازمان بهداشت جهانی بوده است. طبعا این آلاینده‌ها با حرکت به سمت مناطق یخچالی، سطوح یخی را آلوده می‌کنند و سرعت ذوب را افزایش می‌دهند.

💢جمع‌بندی

✅ذوب‌شدن یخچال‌های تاجیکستان فقط یک پدیده اقلیمی نیست و منشا تهدیدات زیست‌محیطی جدی در سطح منطقه‌ای به شمار می‌رود. این تهدیدات از سیلاب و نابودی منابع آبی گرفته تا تبعات مخاطره‌آمیز برای امنیت غذایی و امنیت انرژی نزدیک‌تر از آن هستند که به نظر می‌رسد و یخچال‌هایی که برای دهه‌ها برج آب آسیای مرکزی بوده‌اند، به شکلی مهار ناپذیر در حال ناپدید شدن‌ هستند.

✅اندیشکده تهران✅

🌐https://institutetehran.com/art/702
📲http://ble.ir/InstituteTehran
🌐@InstituteTehran
🌐 instagram.com/institutetehran1

#مقاله_تحلیلی
#آفریقا #سودان

📝احمد بروایه

🔸با سیطره نیروهای پشتیبانی سریع بر شهر فاشر، سناریوهای پیش روی جنگ داخلی سودان یکی از مهم‌ترین سؤالات بازیگران منطقه‎ای و بین‌المللی در سودان است. در این میان به نظر می‌رسد گروه چهارگانه بین‌المللی سودان به رهبری آمریکا و حضور مصر، عربستان سعودی و امارات به دنبال این است که پیشنهاد آتش‌بس سابق خود که در ماه سپتامبر ارائه شده است را یک بار دیگر در دستورکار قرار دهد. در واکنش به این امر نیروهای پشتیبانی سریع اعلام کردند که با آتش‌بس موافق هستند در حالی که دولت و ارتش سودان با وجود عدم مخالفت با این پیشنهاد، از قبول آن خودداری کرده است. همزمان با این تحولات، دو طرف در حال بسیج نیروها، تحکیم مواضع و آماده‌سازی برای پیشروی به سمت مواضع طرف مقابل به خصوص در منطقه کردفان هستند.

💢روند سیاسی-نظامی تحولات سودان

🔹نیروهای پشتیبانی سریع با پیروزی در منطقه فاشر تلاش دارند موقعیت خود در اقلیم دارفور را تثبیت کنند. در این راستا در آوریل گذشته با تأسیس دولتی موازی در دارفور تحت عنوان «دولت صلح و وحدت» به مرکزیت شهر نیالا اولین قدم‌ها در مسیر نهادمند کردن حضور خود را انجام داده‌اند. این دولت قصد دارد با چاپ پول، صدور اوراق هویتی و گذرنامه برای ساکنان تحت کنترل خود، از یک سو داعیه مشروعیت خود برای حکومت بر سودان را ترویج کرده و از سویی دیگر زمینه را برای تثبیت جدایی غرب سودان هموار کند.

🔹علاوه‌براین، نیروهای پشتیبانی سریع منطقه کردفان شامل استان‌های کردفان شمالی، جنوبی و غربی را بعنوان مناطقی بالقوه برای گسترش قلمرو خود می‌بینند. این مناطق از نظر اقتصادی، لجستیکی، کشاورزی، نزدیکی نسبی به پایتخت و دسترسی به آب دارای اهمیت بسیاری هستند و تعداد زیادی از افراد قبایل نزدیک به نیروهای پشتیبانی سریع و همچنین متحدان این نیروها از دیگر اقوام در این مناطق زندگی می‌کنند. از سوی دیگر، نیروهای دولتی سودان نیاز دارند تا مانع تثبیت پیروزی‌های گروه پشتیبانی سریع در دارفور شوند. این امر به این معناست که نیروهای ارتش می‌بایست تلاش کنند که در ابتدا منطقه راهبردی کردفان را حفظ کرده و در مرحله بعد اقدام به یک حمله گسترده به فاشر کنند.

🔹در حوزه سیاسی به نظر می‌رسد سیاست سازوکار چهارگانه عربی-آمریکایی تثبیت آتش‌بس بر اساس واقعیت میدانی فعلی باشد. این آتش‌بس که به بهانه اوضاع انسانی ترویج می‌شود، مطلوبیت بیشتری برای امارات دارد. با این وجود دولت سودان به دلیل شکست در دارفور، نسبت به آتش‌بس و تأثیر آن بر موقعیت سیاسی خود هراس دارد.

💢سناریوهای آینده درگیری‌ها در سودان

🔹با توجه به روندهای سیاسی و نظامی موجود در سودان و تمایل دو طرف برای بهبود وضعیت میدانی خود پیش از آتش‌بس، سه سناریو را می‌توان برای آینده درگیری‌های نظامی در این کشور ترسیم کرد:

1️⃣سناریوی اول موفقیت حمیدتی در سیطره بر منطقه کردفان به خصوص شهر ابیض، مرکز این منطقه است. سیطره بر ابیض و رسیدن به رودخانه نیل سفید به عنوان مرز طبیعی شرق و غرب سودان می‌تواند به نزدیک شدن نیروهای حمیدتی به پایتخت منجر شود. در صورت سقوط ابیض، دولت سودان به دلیل مواجه شدن با معضل بقا، احتمالا ملاحظات سابق برای عدم کمک از بازیگران خارجی تجدیدنظر طلب را کنار خواهد گذاشت. لذا تحقق این سناریو نسبتا ضعیف ارزیابی می‌شود.

2️⃣سناریوی دوم را می‌توان سیطره ارتش بر بخش‌های بزرگی از دارفور به ویژه شهر الفاشر دانست. این امر منجر به بازگشت موازنه قوای میدانی به سودان به دوران پیش از سقوط فاشر خواهد شد. با این وجود، دولت سودان فاقد توانایی‌های نظامی و لجستیکی لازم برای بازپسگیری این مناطق است.

3️⃣سناریوی سوم را می‌توان درگیری‌های گسترده در منطقه کردفان به خصوص استان‌های کردفان غربی وکردفان جنوبی دانست. بر اساس این سناریو درگیری‌ها در نهایت منجر به دست به دست شدن برخی اراضی، تقسیم منطقه کردفان و در نهایت تثبیت خطوط تماس میدانی در جبهه¬ها خواهد شد. این سناریو به تقسیم سودان به مانند مدل لیبی منتهی خواهد شد و محتمل‌ترین سناریو محسوب می‌شود.

💢نتیجه‌گیری

✅سودان به زودی شاهد درگیری نظامی میان نیروهای پشتیبانی سریع و ارتش این کشور با هدف کسب دستاوردهای میدانی و تثبیت موقعیت با هدف زمینه‌سازی برای آتش‌بس خواهد بود. همچنین آتش‌بس پیش رو وضعیت فعلی سودان و تقسیم این کشور را به مانند مدل لیبی تثبیت خواهد کرد. مدلی که در آن دو دولت موازی در شرق و غرب این کشور قدرت داشته باشند و در نهایت از نظر سیاسی، هویتی و اقتصادی رویکردهای متفاوتی را در پیش بگیرند.

🔗برای مطالعه متن کامل مقاله کلیک کنید!🔗

✅اندیشکده تهران✅

🌐https://institutetehran.com/art/701
📲http://ble.ir/InstituteTehran
🌐@InstituteTehran
🌐 instagram.com/institutetehran1