🌐 سفر لاریجانی به عراق و لبنان؛ دیپلماسی هوشمند در قلب بحران

#معرفی_مقاله
#تحولات_منطقه

📝محمدرضا مرادی

🔹سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران به منطقه که در بحبوحه فشارهای فزاینده بین‌المللی برای تضعیف محور مقاومت و تشدید تنش‌ها در منطقه انجام شد نه‌تنها نشان‌دهنده تداوم حضور فعال ایران بود، بلکه پیام‌های روشنی به بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ارسال کرد.

💢‌‌ انتخابی استراتژیک در بزنگاه حساس

🔸‌انتصاب علی لاریجانی به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی و سفر منطقه‌ای او به عراق و لبنان، نقطه‌عطفی در سیاست خارجی و امنیتی ایران بود که بازتاب‌دهنده عزم تهران برای حفظ نفوذ و بازدارندگی استراتژیک در منطقه‌ای پرتنش است.

🔸 این انتخاب نشان‌دهنده عزم تهران برای تقویت هماهنگی بین نهادهای سیاسی و امنیتی در مواجهه با چالش‌های نوظهور به‌ویژه در شرایطی بود که محور مقاومت تحت فشارهای هماهنگ آمریکا و اسرائیل برای خلع سلاح و تضعیف قرار داشت.

💢 دیپلماسی هوشمند در قلب بحران

🔸نخستین سفر خارجی لاریجانی به عراق و لبنان بود و آن هم در شرایطی که منطقه شاهد تحولات سرنوشت‌ساز از جمله فشارهای فزاینده برای خلع سلاح حزب‌الله در لبنان و تضعیف الحشد الشعبی در عراق بود. این سفر پس از جنگ تحمیلی 12 روزه پیامی قاطع به دشمنان محور مقاومت بود که ایران نه‌تنها منزوی نشده بلکه همچنان ابتکار عمل استراتژیک را در دست دارد.

💢عراق، تقویت پیوندهای راهبردی

‌ 🔸عراق با مرز مشترک ۱۴۵۸ کیلومتری با ایران از جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی تهران برخوردار است. توافق امنیتی سال ۲۰۲۳ بین ایران و عراق نقطه‌عطفی در این همکاری‌های دو کشور بود. سفر لاریجانی به بغداد بر تداوم اجرای این توافق و گسترش همکاری‌های امنیتی و اقتصادی تأکید داشت. دیدارهای لاریجانی با مقامات مختلف عراقی پیامی روشن به گروه‌های معاند و بازیگران خارجی به‌ویژه آمریکا ارسال کرد که ایران و عراق اجازه نخواهند داد خاک عراق به پایگاهی برای تهدیدات علیه تهران تبدیل شود.

💢‌ لبنان، تثبیت مدل دولت-مقاومت

‌ 🔸سفر لاریجانی به لبنان در بحبوحه تلاش‌های آمریکا و اسرائیل برای خلع سلاح حزب‌الله انجام شد. ‌لاریجانی در دیدار با مقامات ارشد لبنانی از جمله جوزف عون، رئیس جمهور، نبیه بری، رئیس پارلمان و نواف سلام رنخست وزیر، بر تعهد ایران به حفظ وحدت ملی لبنان و حمایت از حاکمیت این کشور تأکید کرد. او خواستار تسریع در بازسازی جنوب لبنان و بازگشت آوارگان شد، موضعی که در تقابل با تلاش‌های خارجی برای تضعیف حزب‌الله قرار داشت.

🔸‌لاریجانی تلاش کرد تصمیم خلع سلاح را تحت تاثیر قرار دهد و به نوعی اجرای آن را به تاخیر بیندازد، رویکردی که نشان‌دهنده استراتژی ایران برای حفظ نقش محوری حزب‌الله در معادلات قدرت لبنان و جلوگیری از تنش‌های داخلی است.

💢پیام‌های راهبردی سفر لاریجانی

🔸سفر لاریجانی به عراق و لبنان چهار پیام مهم داشت:

1️⃣تقویت مدل دولت-مقاومت: ایران با حمایت از الحشد الشعبی و حزب‌الله، الگویی بومی از امنیت را ترویج می‌دهد که در آن دولت و نیروهای مردمی مکمل یکدیگر هستند. این مدل در تضاد با پروژه‌های غربی برای تضعیف نیروهای مقاومت قرار دارد.

2️⃣هشدار به دشمنان: حضور لاریجانی در بغداد و بیروت پیامی روشن به آمریکا و اسرائیل بود که هرگونه تلاش برای محاصره یا حذف محور مقاومت با پاسخ هماهنگ ایران و متحدانش مواجه خواهد شد.

3️⃣نقش ایران به‌عنوان محور موازنه‌ساز: این سفر جایگاه ایران را به‌عنوان مدیریت‌کننده بحران‌های منطقه‌ای و جلوگیری‌کننده از خلأ قدرت به نمایش گذاشت. ایران با حفظ خطوط ارتباطی عمیق با متحدان خود، نقش ستون فقرات محور مقاومت را ایفا می‌کند.

4️⃣هم‌پیمانی راهبردی: روابط ایران با الحشد الشعبی و حزب‌الله فراتر از همکاری‌های نظامی در قالب یک اتحاد سیاسی و استراتژیک تعریف می‌شود که ثبات منطقه‌ای را تضمین می‌کند.

💢تأثیر بر سیاست منطقه‌ای ایران

🔸سفر لاریجانی نشان‌دهنده تزلزل‌ناپذیری مواضع ایران در قبال محور مقاومت است. از منظر ژئوپولیتیک این سفر عزم ایران را برای حفظ ابتکار عمل در برابر فشارهای بین‌المللی نشان داد. ایران با هدایت هوشمندانه، نقش خود را به‌عنوان ستون فقرات منظومه قدرت منطقه‌ای تبیین کرد.

✅این سفر همچنین امید و انسجام را به جریان‌های مقاومت تزریق کرد و نشان داد که دیپلماسی مقاومت ایران فراتر از یک واکنش تاکتیکی و بخشی از یک راهبرد کلان برای حفظ هویت، حاکمیت و امنیت منطقه‌ای است.

🔗برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید!🔗

✅اندیشکده تهران✅

🌐https://institutetehran.com/art/563
📲http://ble.ir/InstituteTehran
🌐@InstituteTehran
🌐 instagram.com/institutetehran1

🌐چگونه ترامپ دوباره به نومحافظه‌کاران نزدیک شد؟

#مقاله_تحلیلی
#آمریکا #ترامپ
#ایران

📝عرفان علمشاهی

🔹مواضع و اقدامات ترامپ در ماه‌های نخستین دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش برخی ناظران وکارشناسان سیاست آمریکا در ایران را امیدوار کرد که چشم‌انداز کوتاه‌مدتی برای چرخش اساسی در سیاست خارجه جمهوری‌خواهان و رسیدن به یک توافق با آن‌ها وجود دارد. حال که ۲۰۰ روز از به قدرت‌رسیدن ترامپ می‌گذرد. ترامپ اکنون در دو پرونده مهم سیاست خارجی آمریکا (جنگ اسرائیل با حماس و برنامه هسته‌ای ایران) تقریباً همراهی بالایی با نومحافظه‌کاران دارد و در پرونده جنگ اوکراین نیز ممکن است چرخشی اساسی انجام دهد.

💢ایران؛ از راستی‌آزمایی تا برچیدن

🔸نخستین پیام‌های ترامپ برای مذاکرات هسته‌ای مثبت بودند. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه در مصاحبه خود با تاکر کارلسون پیش از آغاز گفتگوها صرفاً صحبت از محدودکردن برنامه هسته‌‌ای ایران کرده بود. در چند جلسه نخست نیز گویا مباحثات صرفاً پیرامون این موضوع بود؛ زیرا طرفین برای مذاکرات فنی آماده شدند. با این حال، مواضع گوناگون ترامپ تدریجاً به یک موضع ثابت، یعنی غنی‌سازی صفر تغییر کرد. با تأکید ایران بر حق غنی‌سازی و پافشاری آمریکا بر پایان آن، مذاکرات به شکست انجامید و جنگ ۱۲روزه آغاز گردید.

🔸می‌توان گفت ترکیبی از چندین عامل داخلی در تغییر مواضع طرف آمریکایی دخیل بودند. جمهوری‌خواهان کنگره همچون تام کاتن که غالباً نومحافظه‌کاران، حامیان سرسخت اسرائیل و شرکای لابی این رژیم را در بر می‌گرفتند تمام فشار خود را وارد کردند تا فرمان کابینه را به نفع تندروها تغییر دهند. اکنون ترامپ بیش از پیش برای حمله مجدد به برنامه هسته‌ای ایران جسارت دارد و علناً اعلام کرده است که در صورت بازسازی این برنامه مجدداً آن را بمباران خواهد کرد.

💢اسرائیل؛ از آتش‌بس فوری تا اشغال غزه

🔸پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری، ویتکاف به تل‌آویو سفر و با نتانیاهو دیدار کرد. مطابق گزارش‌ها ، در این دیدار، ویتکاف توانست نتانیاهو را وادار به پذیرش آتش‌بس با حماس -براساس پیشنهاد سه مرحله‌ای بایدن- کند. عزم ترامپ و برخی از اعضای کابینه او برای تمرکز بر چین و خاتمه‌دادن به درگیری‌های آمریکا در خاورمیانه این تصویر را ایجاد کرد که این آتش‌بس می‌تواند پایانی بر جنگ طولانی در منطقه باشد.

🔸سرانجام چرخش در موضع‌گیری ویتکاف و ترامپ آغاز شد. نخست، ویتکاف پیشنهادی برای بسط مرحله اول آتش‌بس و آزادی تعداد بیشتری از اسیران ارائه داد که با مخالفت حماس مواجه شد. در نهایت نیز اسرائیل تصمیم گرفت که تجاوز به غزه را از سر گیرد. اکنون جنگ در موقعیتی قرار دارد که در آن مقامات آمریکایی در برابر تداوم جنگ و اشغال غزه سکوت کرده یا همچون ترامپ آن را تأیید می‌‎کنند.


💢روسیه؛ از همگرایی تا واگرایی

🔸ترامپ از ابتدای دوره نخست ریاست جمهوری‌ خود با اتخاذ رویکرد همگرایی با روسیه مخالفت‌های بسیاری را در حزب برانگیخت. این رویکرد در دوره دوم با بیان علنی توقف حمایت نظامی از اوکراین -که به آن عمل نیز گردید - پررنگ‌تر شد. با این وجود، همه چیز آن طور که ترامپ می‌خواست پیش نرفت. جنگ پایان نیافت و روسیه به حملات خود ادامه داد. در آخر، ترامپ که در دوران انتخابات ادعا کرده بود ظرف ۲۴ ساعت می‌تواند به جنگ میان دو کشور خاتمه دهد ، صراحتاً گفت که از پوتین ناامید شده و آماده ارسال مجدد تسلیحات به زلنسکی است. ترامپ در نهایت ناچار شد به سراغ موضعی برود که مورد علاقه جمهوری‌خواهان سنتی بود: حمایت مجدد از اوکراین با هدف تسلیم روسیه.


💢ترامپ و اثر ساختارها

🔸ترامپ دانست که نمی‌تواند بدون حمایت حزب به توافقی با ایران برسد، حمایت حزب نیز تنها از مسیر برچیدن برنامه هسته‌ای ایران عبور می‌کرد. او همچنین درک کرد که فشار بر اسرائیل ممکن نیست؛ آن هم در حالی که لابی اسرائیل حزب و کنگره را در اختیار دارد. اما بحث ساختار صرفاً مربوط به مسائل داخلی آمریکا نمی‌شود. ترامپ نتوانست و نمی‌تواند معادلات اروپا را نیز به تنهایی تغییر دهد. آنچه ترامپ تاکنون انجام داده، دور زدن اروپا و اوکراین برای رسیدن به روسیه است. او نتوانست درک کند که حل‌وفصل مسائل امنیتی اروپا بدون توجه به کشورهای این قاره، چندان عملی نیست.

✅مجموعه‌ای از عوامل داخلی و بیرونی ترامپ را وادار کردند که به مسیر جریان اصلی حزب در سه پرونده ایران، اسرائیل و روسیه بازگردد. این نکات به معنای این نیستند که ترامپ دیگر اقدام به ساختارشکنی/سنت‌شکنی نخواهد کرد، بلکه نشان می‌دهند او در سه سال و نیم آینده محدودیت‌هایی اساسی برای پیگیری اهداف خود دارد.

🔗برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید!🔗

✅اندیشکده تهران✅

🌐https://institutetehran.com/art/562
📲http://ble.ir/InstituteTehran
🌐@InstituteTehran
🌐 instagram.com/institutetehran1

♦️کاهش ذخایر موشکی آمریکا در پی منازعات یمن و اسرائیل شوکه‌کننده است!
◼️رسپانسیبل استیت‌کرفت
📝مایک فردنبرگ

#تهران_ریویو
#آمریکا

🔹از اکتبر ۲۰۲۳، نیروی دریایی آمریکا برای دفاع از اسرائیل مقادیر بی‌سابقه‌ای از موشک‌های دفاع هوایی را مصرف کرده است. این موضوع باعث شد تا دریاسالار جیمز کیلبی، سرپرست عملیات نیروی دریایی، در ژوئن شهادت دهد که رهگیرهای دفاع هوایی شلیک‌شده از کشتی‌ها، یعنی موشک‌های اس‌ام-۳، با «نرخی نگران‌کننده» برای دفاع از اسرائیل مصرف می‌شوند. اما آمریکا واقعاً تا چه حد باید نگران این مسئله باشد؟

💢مجموع موشک‌های مصرف شده از اکتبر ۲۰۲۳

🔸نخست، نیروی دریایی گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد از اکتبر ۲۰۲۳ تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۴ چه تعداد موشک از نوع استاندارد مصرف شده است. این گزارش برآورد معقولی از تعداد موشک‌های استاندارد استفاده‌شده برای دفاع از کشتیرانی در دریای سرخ در برابر حوثی‌ها در شش ماهه اول سال ۲۰۲۵ ارائه می‌دهد. در مجموع از اکتبر ۲۰۲۳، ۱۶۸ موشک اس‌ام-۲، ۱۷ موشک اس‌ام-۳ و ۱۱۲ موشک اس‌ام-۶ مصرف شده است.

🔸در همین حال، در سال ۲۰۲۴، اسرائیل دو حمله بزرگ از سوی ایران را تجربه کرد. برآورد می‌شود در این حملات، در مجموع ۲۴ موشک توسط چهار ناوشکن آرلی بورک برای حمایت از دفاع موشکی بالستیک اسرائیل مصرف شده است. یعنی فرضاً ۱۲ موشک اس‌ام-۳ و ۱۲ موشک اس‌ام-۶.

🔸برای تخمین تعداد موشک‌های استاندارد استفاده‌شده در جنگ ۱۲ روزه نیز به چند فرض منطقی تکیه می‌کنیم. فرض اصلی این است که اسرائیل در سال ۲۰۲۴ بسیاری از رهگیرهای خود را مصرف کرده بود. به همین دلیل، نیروی دریایی آمریکا تعداد ناوشکن‌های آرلی بورک محافظ اسرائیل را از دو فروند در سال ۲۰۲۴ به پنج فروند در سال ۲۰۲۵ افزایش داد.

🔸با در نظر گرفتن ذخیره موشک‌های نیروی دریایی به طور تخمینی ۸۰ یا ۱۳۰ موشک اس‌ام-۳ و ۱۵۰ موشک اس‌ام-۶ برای دفاع از اسرائیل شلیک کرده است. همچنین برآورد می‌شود که این پنج کشتی در مجموع حداقل ۱۰۰ موشک اس‌ام-۲ برای مقابله با موشک‌های ایرانی شلیک کرده باشند. بنابراین با احتساب موشک‌های مصرف‌شده برای دفاع از اسرائیل در سال ۲۰۲۴، تخمین می‌زنیم که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، ۱۰۰ موشک اس‌ام-۲، ۱۴۲ موشک اس‌ام-۳ و ۱۶۸ موشک اس‌ام-۶ برای دفاع از اسرائیل استفاده شده است.

🔸با ترکیب این اعداد با برآوردهای مربوط به درگیری دریای سرخ تا ژوئن ۲۰۲۵، می‌توان برآورد کرد که در مجموع ۲۶۸ موشک اس‌ام-۲، ۱۵۹ موشک اس‌ام-۳ و ۲۸۰ موشک اس‌ام-۶ از اکتبر ۲۰۲۳ تا پایان ژوئن ۲۰۲۵ در خاورمیانه مصرف شده است.

💢تعداد موشک‌های تولید شده از اکتبر ۲۰۲۳

🔸طبق گزارش بنیاد هریتیج، تعداد پایه موشک‌های موجود در اکتبر ۲۰۲۳ شامل ۹۱۰۰ موشک اس‌ام-۲، ۴۰۰ موشک اس‌ام-۳ و ۱۵۰۰ موشک اس‌ام-۶ است.
برای تخمین تعداد موشک‌های اس‌ام-۲، اس‌ام-۳ و اس‌ام-۶ تولیدشده از اکتبر ۲۰۲۳ تا ۳۰ ژوئن ۲۰۲۵، از داده‌های عمومی و کمی تخمین استفاده می‌کنیم. در مجموع، از اول ژانویه ۲۰۲۴ تا پایان ژوئن ۲۰۲۵، صفر موشک اس‌ام-۲ جدید، ۸۷ موشک اس‌ام-۳ و حدود ۱۸۷ موشک اس‌ام-۶ برای استفاده نیروی دریایی تولید شده است.

🔸با احتساب مصارف در دریای سرخ و اسرائیل، ممکن است شاهد کاهش ۳ درصدی در ذخایر اس‌ام-۲، کاهش ۳۳ درصدی در اس‌ام-۳ و کاهش ۱۷ درصدی در اس‌ام-۶ از سال ۲۰۲۳ باشیم. این ارقام نگران‌کننده‌اند و اگر تعداد موشک‌های مصرف‌شده بیشتر از تخمین ما باشد، این نگرانی حتی بیشتر هم خواهد شد.

💢هزینه تولید موشک‌ها

🔸سپس مسئله هزینه مطرح است. مقاله‌ای از وال‌استریت ژورنال در اکتبر ۲۰۲۴ گزارش داد که هزینه رهگیرهای استفاده‌شده از اکتبر ۲۰۲۳، ۱.۸ میلیارد دلار بوده است. با توجه به سطح فعالیت در سال ۲۰۲۵، این مبلغ ممکن است تا پایان ژوئن ۲۰۲۵ به راحتی دو برابر شده باشد.

🔸اما بررسی هزینه‌ها به‌صورت کلی، مشکل اصلی نیروی دریایی را نشان نمی‌دهد چرا که هزینه تولید هر موشک بیش از حد بالاست! موشک‌های اس‌ام-۳، بسته به نوع، بین ۱۲.۵ تا ۲۸.۷ میلیون دلار، اس‌ام-۲ بیش از ۲.۵ میلیون دلار و اس‌ام-۶ حدود ۴.۳ میلیون دلار هزینه دارند.

✅اگرچه ممکن است آمریکا بتواند این هزینه‌های گزاف را در نبرد با نیرویی مانند انصارالله یا ارتش متوسطی مانند ایران تحمل کند، اما درگیری با قدرتی مانند چین باعث افزایش سرسام‌آور مصرف موشک‌های مدل استاندارد خواهد شد. با توجه به اینکه هر تلاش برای رهگیری حداقل به دو موشک نیاز دارد در نتیجه خنثی کردن چند موشک می‌تواند به راحتی هزینه‌ای بیشتر از خرید یک جنگنده اف-۳۵ داشته باشد و دفاع موشکی در برابر یک دشمن هم‌سطح را غیرقابل‌تحمل کند. این مسئله‌ای واقعا نگران‌کننده برای آمریکا است.

✅اندیشکده تهران✅

🌐https://institutetehran.com/art/561
📲http://ble.ir/InstituteTehran
🌐@InstituteTehran
🌐 instagram.com/institutetehran1

🌐 هجدهمین بسته تحریمی علیه مسکو؛ قدرت‌نمایی یا خودزنی اقتصادی؟

#تحلیل_کوتاه
#اروپا

📝علی محبی

🔹در تاریخ ۱۸ ژوئیه/۲۷ تیر اتحادیه اروپا هجدهمین بسته تحریمی خود علیه روسیه را تصویب کرد. طبق اظهارات رئیس کمیسیون اروپا، این بسته از جمله قوی‌ترین اقدامات تحریمی اتخاذشده علیه مسکو است. هدف آن، علاوه بر مقابله با «ناوگان سایه» و شبکه‌های دورزننده تحریم‌ها، کاهش قیمت نفت و در نتیجه کاهش درآمدهای نفتی روسیه عنوان شده است. با این حال، تردیدهایی درباره میزان اثربخشی این بسته و نیز پیامدهای بالقوه آن بر اقتصاد اروپا وجود دارد که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.

💢مفاد و اهداف اصلی

🔸این بسته تحریمی با هدف کاهش درآمدهای نفتی و گازی روسیه، تضعیف صنایع نظامی و بانک‌های این کشور، و جلوگیری از دور زدن تحریم‌ها طراحی شده است. بر همین اساس، اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را علیه ۹۱ نهاد، ۱۴ فرد و ۱۰۴ کشتی جدید اعمال کرده و هرگونه همکاری با تمام بانک‌های روسی و استفاده از خطوط لوله نورد استریم ۱ و ۲ را ممنوع اعلام کرده است. همچنین کاهش سقف قیمت نفت خام صادراتی روسیه از ۶۰ دلار به ۴۷.۶ دلار نیز در دستور کار قرار گرفته است.

💢شکاف بین هدف‌گذاری و واقعیت

🔸با وجود تأکید مقامات اروپایی بر قدرت‌مندی این بسته تحریمی، بررسی جزئیات آن نشان می‌دهد که تردیدهای جدی در مورد اثربخشی واقعی آن وجود دارد. اتحادیه اروپا از سال ۲۰۲۳ تا آوریل ۲۰۲۵ چهارمین واردکننده گاز و نفت روسیه بوده و کشورهایی چون بلژیک، فرانسه و اسپانیا همچنان از مشتریان اصلی انرژی روسیه به شمار می‌آیند. تنها در سال ۲۰۲۴، اتحادیه اروپا حدود ۲۱ میلیارد دلار واردات انرژی از روسیه داشته که حتی سه میلیارد دلار بیشتر از مجموع کمک‌های مالی این اتحادیه به اوکراین بوده است. این ارقام نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا نه توان اقتصادی و نه اراده سیاسی لازم برای قطع کامل واردات انرژی از روسیه را دارد. بنابراین، بسته‌های تحریمی عملاً مانعی جدی بر سر راه تداوم این واردات ایجاد نمی‌کنند و صرفاً مسیر آن را دشوارتر می‌سازند.

🔸در حقیقت، ناکارآمدی تحریم‌ها بیش از آن‌که ناشی از ناتوانی در شناسایی دورزنندگان باشد، ریشه در وابستگی ساختاری اروپا به انرژی روسیه و همچنین فشار برخی کشورها مانند مجارستان و اسلواکی برای حفظ روابط با روسیه دارد.

🔸از سوی دیگر، اجرای کامل برخی مفاد این بسته، به‌ویژه در زمینه کنترل قیمت نفت و ردیابی ناوگان تحریمی، بدون همکاری ایالات متحده آمریکا عملاً غیرممکن است. اگرچه نشانه‌هایی از همسویی اخیر آمریکا با رویکرد سخت‌گیرانه‌تر نسبت به روسیه مشاهده شده، اما وابستگی اروپا به همراهی واشینگتن همچنان یکی از نقاط ضعف اساسی این بسته تحریمی محسوب می‌شود.

💢پیامدهای اقتصادی و راهبردی برای اروپا

🔸تحریم‌های جدید احتمالاً صادرات انرژی روسیه به اروپا را دشوارتر می‌کنند، اما به طور کامل متوقف نخواهند ساخت. از سوی دیگر، لغو یا نقض قراردادهای جاری با شرکت‌های نفت و گاز به دلیل تحریم‌ها، ممکن است در آینده منجر به پرداخت غرامت‌هایی به نفع روسیه شود. افزایش هزینه تأمین انرژی نیز فشار مضاعفی بر صنایع و شرکت‌های اروپایی وارد خواهد کرد. کاهش واردات انرژی از روسیه همچنین به معنای افزایش وابستگی به منابع جایگزین از آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس است؛ مسئله‌ای که با اهداف بلندمدت اروپا برای استقلال سیاسی و اقتصادی در تضاد قرار دارد. در نتیجه، این روند می‌تواند اروپا را بیش از پیش به آمریکا وابسته سازد.

💢جمع‌بندی

🔸بسته تحریمی اخیر اتحادیه اروپا، در ظاهر گامی فراتر از بسته‌های پیشین در جهت محدودسازی درآمدهای نفتی روسیه است، اما در عمل همچنان از همان محدودیت‌ها رنج می‌برد. عدم وجود اراده سیاسی جدی برای قطع کامل واردات انرژی از روسیه و نیاز به همراهی آمریکا برای اجرای کامل آن، دو ضعف اصلی این بسته محسوب می‌شوند.

✅به‌طور کلی، انتظار می‌رود این بسته نیز مانند بسته‌های پیشین اثرگذاری محدودی بر اقتصاد روسیه داشته باشد و حتی در مقابل، موجب تشدید چالش‌های اقتصادی برای اروپا به‌ویژه در حوزه انرژی شود.

✅اندیشکده تهران✅

🌐https://institutetehran.com/art/557
📲http://ble.ir/InstituteTehran
🌐@InstituteTehran
🌐 instagram.com/institutetehran1

♦️خاورمیانه نوین؛ تغییر سطحی یا تحولی بنیادین
◾️رویة الاخبارية-مصر
📝 شروق صبري

#رویة_العربیة
#تحولات_منطقه

🔸 تحولات پس از اکتبر ۲۰۲۳ بارها این پرسش را برانگیخته که آیا «خاورمیانه‌ای جدید» شکل‌گرفته است؟ پس از جنگ ۱۹۶۷، پیمان صلح مصر و اسرائیل، پیمان اسلو و بهار عربی، امیدهای مشابهی مطرح شد، اما مناقشات حل‌نشده با ظاهری جدید تکرار شدند. امروز نیز تحولات اخیر، بیش از آنکه تغییر بنیادین باشند، بازتاب همان بحران‌های ریشه‌دارند که ساختارهای قدرت و اختلافات تاریخی را تداوم می‌بخشند.

💢تحولات چشمگیر از ۷ اکتبر ۲۰۲۳

🔹 مجله فارن پالیسی در گزارشی برجسته‌ترین ویژگی مرحله فعلی را کاهش قابل‌توجه قدرت‌محور مقاومت می‌داند. پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳، اسرائیل با حمایت آمریکا حملات گسترده‌ای علیه این محور آغاز کرد. حماس ضربات سنگینی خورد؛ اما نابود نشد. حزب‌الله بسیاری از فرماندهانش را از دست داد؛ نظام سابق سوریه در برابر بمباران مداوم اسرائیل ناتوان شد (و سقوط کرد) و حتی حوثی‌ها علی‌رغم ادامه حملات خود در دریای سرخ، در معرض حملات هوایی اسرائیل قرار گرفته‌اند. ایران نیز با یک عملیات مشترک هوایی اسرائیل و آمریکا مواجه شد که تأسیسات هسته‌ای آن را هدف گرفت و جایگاه منطقه‌ای آن را تضعیف کرد.

💢تحول موازنه قدرت در جهان عربی

🔹منطقه شاهد انتقال کانون ثقل عربی به عربستان و کشورهای خلیج‌فارس است. عربستان و امارات با تنوع اقتصادی و گسترش دیپلماتیک در حال تبدیل‌شدن به بازیگران کلیدی هستند و ممکن است نقش واسطه‌گری منطقه‌ای را بر عهده بگیرند، هرچند انگیزه اصلی آنها حفظ منافع خود است.

💢نقش قدرت‌های خارجی

🔹 نفوذ روسیه در خاورمیانه به دلیل شکست در حمایت از سوریه و درگیری در اوکراین کاهش‌یافته است. مسکو نه‌تنها نتوانست از متحدانش مانند اسد و ایران به‌طور مؤثر پشتیبانی کند، بلکه حضور آن کم‌رنگ شده و فضایی برای قدرت‌های دیگر ایجاد کرده تا جای خالی آن را پر کنند.

🔹دولت ترامپ گام بی‌سابقه‌ای با مشارکت در کمپین اسرائیل علیه تهران برداشت و تهدید کرد که در صورت تلاش ایران برای تولید سلاح هسته‌ای، حملات ادامه خواهد یافت. این اتحاد نظامی مستقیم پس از سال‌ها فشار از سوی نتانیاهو و لابی‌های طرفدار اسرائیل در آمریکا شکل گرفت.

💢کاهش حمایت جهانی از اسرائیل

🔹بمباران وحشیانه غزه شکافی بی‌سابقه در تصویر اسرائیل در افکار عمومی آمریکا و جهان ایجاد کرد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد ۶۰٪ آمریکایی‌ها با جنگ غزه مخالف‌اند و ۵۳٪ نگرش منفی نسبت به اسرائیل دارند. حتی دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه نیز در حمایت از اسرائیل دچار اختلاف شده‌اند.

🔹این روند در سطح جهانی نیز تکرار شده است. نظرسنجی مرکز «پیو» نشان می‌دهد که از میان ۲۴ کشور مورد مطالعه ۲۰ کشور، اکثریت مردم آن‌ها دیدگاه منفی نسبت به اسرائیل دارند. برخی دولت‌های غربی مانند فرانسه، بریتانیا، کانادا و استرالیا نیز اعلام کرده‌اند که قصد دارند کشور فلسطین را به رسمیت بشناسند. این تحولات می‌تواند امکان استفاده آمریکا از نفوذش را برای وادار کردن اسرائیل به توقف جنگ غزه و جلوگیری از الحاق کرانة باختری در قالب پروژه‌ی «اسرائیل بزرگ» فراهم آورد.

💢تداوم ریشه‌های عمیق مناقشه

🔹باوجود این تغییرات ظاهری، عوامل اساسی که خاورمیانه را به صحنه‌ای از درگیری‌های طولانی تبدیل کرده‌اند، هنوز پابرجا هستند. عواملی نظیر اختلافات مذهبی و قومی، منازعات مرزی، و ناتوانی در ایجاد حکومت‌هایی که بتوانند تنوع را مدیریت و حقوق همه را تضمین کنند. شاید برخی بازیگران عوض یا تضعیف گردیده‌اند، اما ریشه اصلی تنش‌ها بدون تغییر مانده است.

🔹هر بار با یک تحول بزرگ یا بحران جدید، به‌سادگی می‌توان از «خاورمیانه جدید» حرف زد، اما تاریخ معاصر ثابت کرده که بیشتر این تغییرات سطحی هستند، مگر اینکه ساختارهای عمیقِ تغذیه‌کننده درگیری‌ها، دگرگون شوند.

💢خاورمیانه امروز

🔹درست است که اسرائیل رقبای خود در محور مقاومت را تضعیف کرده و نفوذ منطقه‌ای عربستان و امارات ارتقا یافته‌ است و از سوی دیگر روسیه از مواضع خود کوتاه آمده و وجهه بین‌المللی اسرائیل نیز رو به افول است؛ اما هیچ‌یک از این تحولات، معادلات اساسی منطقه را دگرگون نکرده است.

✅خاورمیانه امروز اگرچه در نگاه اول ممکن است با دهه‌های پیشین متفاوت به نظر برسد، اما روند جاری نشان‌دهنده نسخه‌ای تعدیل‌شده از «خاورمیانه قدیم» است، نه چیزی فراتر از آن. تحولات اخیر اگرچه حائز اهمیت هستند، اما برای اعلام شکل‌گیری یک نظم جدید منطقه‌ای کافی نیستند، مگر آنکه قواعد عمیق و ریشه‌داری که دهه‌هاست بر این منطقه حاکم بوده‌اند، دستخوش دگرگونی اساسی شوند.

✅اندیشکده تهران✅

🌐https://institutetehran.com/art/556
📲http://ble.ir/InstituteTehran
🌐@InstituteTehran
🌐 instagram.com/institutetehran1

🌐توافق پاشینیان و علی‎اف در کاخ سفید؛ ورود آمریکا به معادله زنگزور

#مقاله_تحلیلی
#زنگزور
#قفقاز

📝احسان فلاحی

🔹روز جمعه «بیانیه‌‌ای مشترک» میان علی‌اف و پاشینیان با میانجیگری ترامپ در کاخ سفید به امضاء رسید. این بیانیه به نوعی «پیش‌توافق» میان باکو و ایروان محسوب می‌‎شود. پیش از برگزاری نشست مشترک، ترامپ به طور جداگانه با هر یک از طرفین دیدار و توافقنامه‌هایی مجزا با آن‌ها امضاء کرده بود. با این وجود آنچه که به لحاظ راهبردی برای ایران و منطقه اهمیت دارد نه توافق نامه‌های دوجانبه آمریکا بلکه «بیانیه مشترک سه‌جانبه» است.

💢مفاد و اهداف بیانیه

🔸به‌رغم هیاهوی رسانه‌ای فراوان مفاد بیانیه سه‌جانبه کاملاً مشخص و به دور از تعهدات حقوقی برای طرفین است. این بیانیه شامل ۷ بند است. بند نخست آن نیاز به اقدامات بعدی برای رسیدن به توافق نهایی تاکید دارد. بند دوم به پایان بخشیدن به روند گروه مینسک و ساختارهای مرتبط با آن مربوط است. بند سوم شامل احترام به حق حاکمیتی طرفین در عین توجه به «تردد بدون مانع» از آذربایجان به نخجوان است. بند چهارم تلاشی ناشیانه برای تغییر نام دالان عبوری از ارمنستان است. بند پنجم به تلاش برای ایجاد روابط همسایگی خوب با احترام به بیانیه آلماتی ۱۹۹۱ و منشور سازمان ملل متحد اختصاص یافته است. بند ششم احترام متقابل به صلح و پیشرفت در منطقه و بند هفتم به تشکر ویژه از شخص ترامپ به خاطر میانجیگری اختصاص یافته است.

🔸به نظر می‌رسد اختلاف قدیمی باکو و ایروان در مورد دسترسی بدون مانع از مسیر ارمنستان به نخجوان هنوز لاینحل باقی مانده است. ایروان برچیدن پست‌های نظارت و بازرسی در طول مسیر را مخالف با حق حاکمیتی خود می‌داند ولی الهام علی‌اف اعلام کرده بود که هرگز نخواهد پذیرفت شهروندان آذری برای رسیدن به نخجوان با ماموران مرزی ارمنستان مواجه شوند. مطابق بند ۱ بیانیه سه‌جانبه حل این معضل به اقدامات بعدی احاله شده است.

🔸به رغم گام رو به جلوی آذربایجان و ارمنستان برای رسیدن به توافق نهایی، برنده اصلی بیانیه مشترک، آمریکا و شخص ترامپ است. زیرا واشنگتن قراردادهای اقتصادی الزام‌آور با هر یک از طرفین امضاء کرده و در پرتو آن ترامپ نیز در پی برندسازی از شخصیت سیاسی خویش بر آمده است. البته در عرف دیپلماتیک، تشکر از میزبان یا میانجی امری رایج است که معمولاً کوتاه، رسمی، و با تمرکز بر نهاد (کشور یا سازمان و نه شخص) نگاشته می‌شود.


💢دستاوردها

🔸دستاوردهای عینی آمریکا از دیدارهای روز جمعه بیش از اینکه ناشی از نشست سه‌جانبه باشد حاصل توافقنامه‌های دوجانبه‌ای است که با باکو و آذربایجان امضاء شده است. اگرچه اطلاعات دقیقی از این توافقنامه‌ها منتشر نشده است اما به نظر می‌رسد که یکی از مهم‌ترین توافقنامه‌های امضاء شده با ایروان پذیرش نقش اپراتوری شرکت یا شرکت‌های آمریکایی در مسیر عبوری از ارمنستان است. بر این اساس روابط آمریکا نه تنها با جمهوری ارمنستان بلکه با آذربایجان نیز تثبیت و تعمیق خواهد شد. زیرا مسیر عبوری از ارمنستان شاهرگ حیاتی کریدور زنگزور است که پیوستگی به زنجیره ارزش غربی در قفقاز را تضمین خواهد کرد.

💢پیامدها

🔸به طور طبیعی نخستین پیامدهای توافق اولیه پاشینیان و علی‌اف در کاخ سفید متوجه جمهوری آذربایجان و ارمنستان خواهد بود و پیامدهای ثانویه آن منافع سایر بازیگران ذی‌نفع در قفقاز از جمله ایران و روسیه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

🔸در حالی که روسیه بر اساس بند نهم توافقنامه آتش‌بس ۲۰۲۰ خواهان کنترل مسیر عبوری از سیونیک توسط سرویس مرزی روسیه FSB است اما ارمنستان با توجه به از دست دادن دالان لاچین و منطقه قره‌باغ در سال ۲۰۲۳ توافقنامه آتش بس را منقضی شده می‌داند. در همین راستا پاشینیان در پی تضمن حق حاکمیتی خود در عین رهایی از نظارت روس‌ها بوده در نوار مرزی خود بوده است.

🔸اگرچه عبارت «عبور بی مانع» از مسیر ارمنستان حق حاکمیتی ایروان را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است اما ورود مستقیم آمریکا به معادلات زنگزور دستاوردی راهبردی برای دولت غرب گرای ارمنستان برای مهار روسیه محسوب می‌شود. زیرا در صورت نهایی شدن توافق مذکور هر گونه کنش امنیتی همسایگان در قبال دالان زنگزور به طور مستقیم منافع آمریکا را درگیر خواهد کرد.

✅اگرچه بیانیه مشترک سه جانبه پاشینیان- ترامپ- علی‌اف فاقد ضمانت اجرای حقوقی است اما اهمیت راهبردی آن به توافقنامه‌ صلح میان آذربایجان و ارمنستان شکل خواهد داد. این بیانیه به لحاظ سیاسی پایان دوران نظم در حال ‌گذار پنج ساله نظم در قفقازجنوبی و آغاز نظم نوین در منطقه قلمداد کرد.

🔗برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید!🔗

✅اندیشکده تهران✅

🌐https://institutetehran.com/art/555
📲http://ble.ir/InstituteTehran
🌐@InstituteTehran
🌐 instagram.com/institutetehran1