🔺تهران زاکانی و گرنیکای اسپانیا!

اگر روزی نقاشی خوش قریحه، تصویر تهران تشنه، دود گرفته و نفس بریدەی امروز را نقاشی کند، یحتمل حجم ویرانی و سیاه بختی آن، تابلوی گرنیکای پیکاسو را تداعی خواهد کرد.
امروز که خبر دیدار زاکانی با سفیر اسپانیا و اعلان آمادگیش برای انتفال تجربیاتش جهت ادارەی شهرهای جهانی مادرید و بارسلونا منتشر شد، یاد گرنیکا افتادم.
در سال 1937 در جریان جنگ داخلی اسپانیا، نیروی هوایی هیتلر به درخواست فرانکو دیکتاتور دست راستی اسپانیا، گرنیکا را بمباران و به تلی از خاک مبدل کرد.
گرنیکا یک شهر زیبای دارای معماری قرون وسطی بود که به دلیل جمهوری خواهی و نیز مرکزیت نمادین خودمختاری باسکی ها مورد کین دیکتاتور قرار داشت.
پیکاسو که تحت تاثیر رنج و ویرانی عظیم شهر قرار گرفته بود، با ترسیم اثر ضد جنگ گرنیکا، شاهکاری تاریخی آفرید.
نقل است سالها بعد در جریان یک نمایشگاه نقاشی افسری آلمانی که مسحور عطمت و زیبایی تابلوی گرنیکا واقع شده بود، با تواضع از نقاش پرسید: قربان این کار شماست؟
پیکاسو جواب می دهد: خیر ژترال، کار شماست!
نمی دانم در دیدار شهردار تهران و سفیر اسپانیا واقعا چه گذشته است؟
تهران بدون آب، سرشار از کربن و تشنەی اکسیژن چه دارد که به مادرید و رم دهد؟
احیانا بندیتو گاسپار به زاکانی نگفته: عالیجناب، در جا جای شهر، زیر زمین، روی زمین و آسمان آن، شاهکارهای شما می درخشد و چشم ها را می آزارد؟
#صلاح_الدین_خدیو
@sharname1

🔺نه میرآب خوبی بودیم نه "نعمت نفتی" قابلی!

در سال 1345 سه نفر عریضەای جهت حفر چهار حلقه چاه عمیق در دشت جیرفت به دستگاه مربوطه تقدیم می کنند. سازمان آب منطقه ضمن رد درخواست آنها به استناد قانون، این نکتەی مهم را گوشزد می کند:
منابع آب و خاک به یک نسل تعلق ندارد و دولت نمیتواند شاهد و ناظر از بین رفتن این منابع باشد!

دیدگاه جامع فوق صرفا ریشه در عقلانیت مدرن و آموزەهای علمی در این رابطه ندارد. بلکه مدیریت آب در کشوری نسبتا فقیر از لحاظ منابع آبی پیشینەای چند هزار سالە دارد
معلوم نیست که چگونه در دهەهای اخیر این نگاه بلنداندیش زائل شد و با آب و خاک مانند غنیمت جنگی رفتار شد.

ایران در حال حاضر دارای حدود یک میلیون حلقه چاه آب است که نیمی از آن غیر مجاز است.
این در حالیست که جمع چاه های آب کشورهای خاورمیانه 400 هزار حلقه است.
وضعیت نگهداری از خاک از این هم بدتر است. در دورەی وزارت کلانتری، با اجرای طرح موسوم به طوبی، میلیونها هکتار از اراضی دولتی با لطایف الحیل به تصرف مالکان خصوصی در آمد. جدا از تصرف اراضی ملی، کشاورزی هم به طرزی نامناسب گسترش یافت و منابع آبی بیشتری را بلعید.

ایران باستان به عنوان دولتی کهن از دیرباز به عنوان یکی از الگوهای شیوەی تولید آسیایی و برقراری استبداد شرقی مطرح بوده است. به این معنا که بر اثر کمبود آب، وجود یک دستگاه دولتی قاهر جهت مدیریت و توزیع منابع محدود به ضرورتی ناگزیر تبدیل می شد.
پژوهشگران غربی وجود شبکه های گستردەی قنات را دلیل این ارزیابی می دانستند. امری که صرفا از دولتی قوی و صاحب اختیار بر می آمد و میرآبی آن را در مقام مستید و قدرت فائقه قرار می داد.

در دوران معاصر استبداد نفتی جای میرآبی را گرفت. اما به شکلی دراماتیک آب و نفت هر دو سرنوشتی تراژیک یافتند، نه بسان گذشته میرآب خوبی بودیم نه یک دولت رانتیر کلاسیک!
هر کس به قلەی قدرت نزدیک تر بود، سهم بیشتری از درآمدهای نفتی را به صورت مستقیم و غیرمستقیم برد.
آب و خاک اما به شکلی گستردەتر حیف و میل شدند.

ریشەی طرح طوبی به یک توهم انقلابی بر می گشت: خودکفایی و استقلال غذایی و استغنا از جهان. اما مانند هر طرح ایدئووژی زدەی دیگر سوار بر  ارابەی چهار نعلەی فساد سر از ناکجاآباد در آورد.

غیر از دست درازی عمومی به منابع آبی که در غیاب حاکمیت قانون و پیروی از یک سیاست افراطی حامی پروری شکل تاراج به خود گرفت، دستکاری های بروکراتیک هم سهمی درخور داشت.
انتقال آب از پیرامون به مرکز و از مناطق حاشیه ای به مراکز شهری پرجمعیت.
فاجعەی امروز محصول زوال عقلانیتی است که در این نامەی شصت سال قبل مانند اروند و ارس ساری و جاری است!
#صلاح_الدین_خدیو
@sharname1

🔺بسکتبالیست های تازه نفس و توپ خاورمیانه

این توپ نیست، پروژەی مردەی ایران در سوریه - پروژەی استعمار و شیعی سازی از دید کاربران عرب - است! نه! سر عبدی و هجری - رهبران اقلیت کرد و دروزی - است که به هوا می رود و در سبد می افتد! اهلا و سهلا! این گل های زیبا نوید پایان حیات جدایی طلبان کرد است!
!
اینها نمونەای از هزاران کامنتی است که ذیل فیلم بالا در پیج رسمی شیبانی وزیر خارجەی سوریە دیدە می شود. نظراتی عمدتا در تایید و همراه با تعریض به مخالفان دولت جدید سوریه.

پرزیدنت احمد شرع حاکم موقت سوریه این بار در خاک آمریکا به همراه وزیر خارجه‌اش، اسعد الشیبانی، دریاسالار برد کوپر فرمانده سنتکام و ژنرال کوین لمبرت، فرمانده نیروهای ائتلاف علیه داعش در سوریه و عراق در حال بازی بسکتبال است.
بازی پرشور شرع با دشمنان سابق نماد و نمود یک چرخش استراتژیک است، نه تنها در سیاست سوریه، یلکه در جهت گیری ضد آمریکایی بخش مهمی از اسلام سیاسی سنی.

مساله این نیست که سوریە پسااسد در مدار غرب قرار گرفته، بلکه زیر یک قیمومیت تازه قرار گرفته است. مشابه دوران پیش از استقلال در دهەهای بیست و سی که زیر نفوذ فرانسه قرار داشت.
سوریەی جدید نە مانند عراق پس از صدام مستقیما توسط یک حاکم آمریکایی اداره می شود و نه مانند هند انگلیس به صورت غیر مستقیم توسط نمایندەی مقیم لندن بە سبک ایالات امیرنشین هندوستان اداره می شد.

در حقیقت یک وضعیت خاص ترکیبی حاکم است. هیات حاکمەی دمشق تشخیص داده که بقای آن وابسته به دوستی بدون جایگزین با آمریکاست.
ترکیه و اسرائیل هم حضور دارند و عاملیت دمشق را محدود می کنند، اما باز آمریکاست که میان چکش و سندان آنها، فضایی برای تنفس می آفریند.
از طرف دیگر این مصالحه معنایی فراتر از سوریه دارد. رادیکال ترین جنبش اسلام گرای سنی جهان در شامات عملا سرسپردەی همان خط مشی شده که دهەها بخاطر آن با حکومت های عرب سرسپردەی آمریکا می جنگید.

معنای این تحول چیست؟ ظاهرا باز منطق سرد و عریان ژئوپلتیک خود را به ایدئولوژی تحمیل کرده است. اگر حماس را مستثنی کنیم که آنهم تن به آتش بس داد، در بقیەی جبهەها اسلام گرایان شیعی علیه دوقلوی سیاسی - نظامی آمریکا و اسرائیل صف آرایی کردەاند. از تهران و صنعا گرفته تا حزب الله و حشد شعبی در لبنان و عراق

این امر بیانگر تحولی شگرف در آرایش سیاسی و امنیتی منطقه است. بیست و اندی سال قبل آمریکا دو حکومت سنی طالبان و صدام را سرنگون کرد و ناخواسته به بسط نفوذ عمیق و درازدامن ایران در این کشورها یاری رساند،
از دید اسلام گرایان سنی این تحولات نه تصادفی بودند و نه بخشودنی، بلکه یادآور خاطرات تلخ تاریخی و از جمله همسویی خواجه نصیرالدین طوسی شیعه با مغولان در برانداختن خلافت و تسخیر بغداد بودند.
این انگاره با نقش فعال آمریکا در سرکوب مقاومت سنی عراق و شورش داعش، بیش از پیش تقویت شد.
اما امروز صورت مساله عوض شده، حوثی ها، حزب الله و عنقریب حشد شعبی آماج غرب هستند.
احمد شرع عوض نشده، بدبینی و بیزاری واشنگتن از اسلام گرایان هم برطرف نشده، اما زمینه و زمانه دگرگون گشته است.
#صلاح_الدین_خدیو
@sharname1

🔺مثلث برمودای صدام و مصدق و شاه!

میدان انقلاب باز به سخن آمد! دیوارنگارەی جدید آن، منقوش به تصویر مجسمەی آزادی است که تاج آن را تصاویر چند رهبر سرنگون شده تشکیل می دهد. مدعای آن این است که همەی این رهبران به علت  اعتماد به آمریکا از اسب قدرت به  حضیض ذلت افتادند.
احتمالا تنها وجه مشترک این چهره ها - به جز زلنسکی - در قید قدرت و حیات نبودن آنهاست. و الا واقعا چه سنخیتی میان محمد مصدق و صدام حسین تکریتی و محمد رضاشاه پهلوی وجود دارد که در کنار هم قرار گرفتەاند؟
وجە شبه مبارک و قذافی چیست که اصلا مربوط به عوالمی جداگانه بودند!
در سیاست خارجی دارای معیارهای دوگانە و ریاکارانەی آمریکا(https://t.me/sharname1/3525) تردیدی نیست، همچنین در این نکتەی مهم کە هر حکومت استبدادی به صورت غریزی، تخم مرگ خود را درون خود می پرورد و محکوم به فناست.
اما چنین نیست که حیات و ممات حکومت های مستبد درست مانند یکدیگر باشد.
رژیم های استبدادی بالگرد نیستند که مکانیسم سقوط یکسانی داشته باشند. فرضا به محض آنکه چرخانەی آنها از کار افتاد، با شتاب به سمت پایین بیفتند.
حکومت پهلوی دوم البته شبیه بالگرد و خودش هم نقش روتور آن را داشت. به محض اینکه شاه به اصطلاح پیام انقلاب را شنید و از صحنه خارج شد، روتور از کار افتاد.
اما این مثال در مورد اسد و صدام و قذافی صادق نیست که حاضر بودند تا آخرین فشنگ بجنگند و حتی الامکان هیج جنبنده و آبادی سالمی را پس از خود باقی نگذارند.
این سه تن که در مدار آمریکا نبودند، تنها پس از مداخلەی خارجی و چه بسا جنگ مستقیم با آمریکا از تخت قدرت به زیر کشیده شدند.
در حالیکه در مورد شاه و مبارک داستان درست برعکس بود.
هر دو پس از خواست آمریکا جهت کاهش سرکوب سیاسی و مداخلەی آن در زنجیرەی تصمیمات فرماندهی ارتش هایشان از قدرت خلع گردیدند. جالب این جاست که سقوط هر دو در دو 22 بهمن ( 1357 و 1389) اتفاق افتاد.
دیوارنویسان میدان انقلاب البته این نکته را خوب فهمیدەاند. پایداری دولت های انقلابی از دولت های غیرانقلابی - هر دو غیردمکراتیک - بیشتر است. اما این چندان به اخم و تخم آمریکا مربوط نیست، اما به شبح تهدید مستمر آمریکا ربط دارد.
همچنین به عوامل دیگری چون نخبگان منسجم، دستگاه سرکوب توسعه یافته تر و فقدان مراکز قدرت جایگزین هم مربوط است.
تفصیل این بحث را در جایی دیگر آورده ام و برای مطالعه بیشتر روی این لینک https://t.me/sharname1/3560  کلیک نمایید.

#صلاح_الدین_خدیو
@sharname1

🔺استعمار شرقی⁏ بازی خونین امارات در سودان

تصویر سمت چپ مادری سودانی را درست در لحظەی اعدام بدست نیروهای شورشی مورد حمایت امارات نشان می دهد. در حالیکه فرزندش را در آغوش گرفته است.
تصویر راست هم نمایی از شهر دوبی است که چند جهانگرد خارجی با شادمانی در حال راه رفتنند و از آفتاب و ساحل این متروپل جدید جهانی لذت می برند.

مقایسەی این تصاویر تامل برانگیز است. ممکن است در نگاه اول اذهان را به صد سال قبل و عهد استعمار ببرد. زمانی که اروپا مرکز جهان بود و قلب جهان اول. مردمان آن از پیشرفت و مدنیت لذت می بردند. در حالیکه همزمان دولت های متبوعشان در متصرفات استعماری شان در آفریقا، به قیمت رنج بومیان آنجا، ثروت های طبیعی و ارزش افزودەی ناشی از کار رایگان آنها را به متروپل های فرانسه، انگلیس، بلژیک، هلند و ... می فرستادند.

نمی دانم امروز این تقسیم بندی چقدر به درد توصیف جهان امروز می خورد. شکی نیست که سودان هنوز جهان سومی است. اما جایگاه امارات کجاست؟ آیا در دستەی جهان اولی ها قرار گرفته؟
اگر اینطور است باید با تلخکامی به وجود جهان های متفاوت در خاورمیانه اذعان نمود.
کشتار مردم بی دفاع شهر الفاشر در دارفور سودان به دست شبه نظامیان تحت حمایت امارات متحدەی عربی بار دیگر چهرەی نابرابر و سرشار از بی عدالتی در جهان امروز را برملا کرد.
گویا شدت کشتار به حدی است که برای نخستین بار ماهواره ها رد خون را از بالا دیدند.

شکی نیست که امارات یک شبه ره صد ساله پیموده و دستکم در اقتصاد و مدیریت جامعه، دستاوردهایی شگرف در هر دو بعد قدرت نرم و سخت کسب کرده است.
اما نمی توان از گفتن این حقیقت هم چشم پوشید که در سیاست خارجی به ویژه در حوزەی خارج نزدیک بسیار نامسئولانه و بلکه بی رحمانه رفتار می کند.
حمایت آشکار از نیروهای واکنش سریع سودان، جنگجویان خلیفه حفتر در لیبی، کودتای خونین 2013 مصر، باندهای تبهکار در غزه و جدایی طلبان یمن، گوشه ای از کارنامەی تاریک ابوظبی است.
درست مانند قدرت های تازه نفس اروپایی در قرن نوزده و نیمەی نخست قرن بیست، که جهان پیرامون را جز به چشم نیروی کار ارزان و نفت و روغن روان کنندەی چرخ کارخانه هایشان نمی دیدند، امارات هم به قیمت ویرانی دیگران، در پی آباد کردن خود است.
آیا می توان این را نوع جدیدی از سیاست استعماری دانست؟ در این صورت ایدەی تعلق استعمارگری به انسان سفیدپوست اروپای غربی به کل بی اعتبار می شود.
در قرن بیست و یکم استعمار پوست می اندازد و نسخه های رنگین پوست و خاورمیانه ای و زرد و چشم بادامی - چین - هم به میدان می آید.
شکی نیست که جهان جایی بی رحم و سرشار از تبعیض است. برندگان کسانی هستند که اقتصاد پروار و پرزور داشته باشند.
قدرت امروز به اندازەی اقتصاد بستگی دارد. امارات نان اقتصادش را می خورد و بدتر اینکه تمایل ندارد دیگران راهی را بروند که خودش با درایت و آینده نگری رفت.
بازندگان جهان امروز هم کسانی اند که متوجه اولویت اقتصاد بر تاریخ و سیاست و ایدئولوژی نشدەاند.
#صلاح_الدین_خدیو
@sharname1

🔺 مگامارکس های چینی و مساجد مگامال های ایرانی!

ظاهرا دولت مجبور است برای جمع کردن رسوایی مالی بانک آینده، 550 هزار میلیارد تومان از بودجەی عمومی هزینه کند. این امر به معنای ریختن هیزم بیشتر در تنور تورمی است که دارد تر و خشک را می سوزاند.
بانک آینده قربانی پروژەی عظیم ایرانمال شد. طرفه آنکه شش سال پیش برای "متبرک کردن" این پروژەی سراسر مفسدە، مسجد بزرگ آن با سخنرانی کاظم صدیقی و مداحی محمود کریمی افتتاح شد!

در سالهای اخیر رسم بر این است که تحت نام پیوست فرهنگی، مساجد و عیادتگاه ها به پروژه های اقتصادی الصاق می شوند. این سفیدشویی عریان از جهات متعدد شایان تامل است.
جایگاه و کارکرد دین در اقتصاد سیاسی حاکم چگونه است؟
دین روز به روز از گوهر اعتقادی نخستین فاصله می گیرد و از ایمان درونی به قسمی مناسک تشریفاتی تبدیل می شود.
دامنەی این تشریفاتی شدن تا جایی است که به سختی می توان آن را از ساحت های فرهنگی و آئینی صرف جدا و به قلمرو دین بازگرداند.
مقایسەی این تحول بنیادین با نمونەهای مشابه معاصر هم چندان رهگشا نیست.

مثلا در چین امروز دیری است که مارکسیسم به عنوان ایدئولوژی رسمی و مکتب راهنمای عمل، جایگاه پیشین خود را از دست داده و به مجموعەای مناسک و شعائر فرمالیته فروکاسته شده است.
تفاوت با نمونەی ایران در اینجاست که بخش دوم ایدئولوژی یعنی لنینیسم به قوت خود باقیست و به نظام تک حزبی و تسلط بدون رقیب حزب کمونیست حاکم در مقام ابرسرمایه دار و کارفرمای اصلی، مشروعیت و جهت می دهد.

اما احتمالا نزدیک ترین نمونەی چینی به افتتاحیەی پروپیمان مسجد ایرانمال، ارسال تندیس شش متری پر زرق و برق کارل مارکس در دویستمین سالگرد تولدش به زادگاهش تریر در سال 2018 است.
مارکس چینی، مصنوع کارخانجاتی بود که چرخشان با عرق جبین طبقەی کارگر می گردد. همانی که مارکس عمرش را مصروف رهایی آنان کرده بود!
از قضا مردم آلمان از این کادوی چینی چندان مسرور نشده و به طعنه آن را مگامارکس نامیدند.
درست مانند "مگامال" های امروزین ایران که بدون مساجد اعظم ساخته نمی شوند.

تشریفاتی شدن مناسک دینی در ایران با خداباوری تشریفاتی مندرج در اسناد بالادستی ایالات متحده نیز از بیخ و بنیان متفاوت است. ارجاعات مکرر به پرستش خداوند یکتا در سرود رسمی و پول ملی آمریکا به گونه ای است که با ماهیت سکولار دولت و واقعیت بیطرفی دینی آن منافات نداشته باشد. اصل اختراع اصطلاح "دادارباوری تشریفاتی" در واقع اذعان به این چارچوب نهادی مقید است.

همانطور که گفته شد چین کنونی دارای اقتصاد سرمایه داری است و ربطی به مارکسیسم ندارد. آمریکا هم علیرغم داشتن جامعه ای مذهبی تر و محافظه کارتر از دیگر جوامع غربی دارای دولتی ماهیتا سکولار است و فاقد مقولەی دین رسمی می باشد.
با این تفاصیل شاید  نزدیک ترین نمونه به تطور فرهنگی موصوف در ایران، احتضار ایدئولوژی در دهەی هشتاد شوروی سابق باشد..
پوسته رسمی، هنوز گفتمان فراملی مارکسیسم لنینیسم بود، اما زیر آن در داخل پوسته ملی گرایی های افراطی در حال جوشش بود و برای سرریز شدن بی تابی می کردند.
پادزهر این وضعیت بیمارگون، نوعی ناسیونالیسم مدنی و فرادست کردن تعاریف شهروندی از مفهوم ملت بود که مرکز به موقع به فکر آن نیفتاد.
#صلاح_الدین_خدیو
@sharname1