🔴 پساماشه رسید، چه می‌کنید؟

✍️ محمد فاضلی

👈 مکانیسم ماشه بالاخره عمل کرد و تحریم‌های سازمان ملل دوباره بر ایران اعمال می‌شوند. سطح بحث و تحلیل در داخل ظاهراً در حد ناسزا گفتن به جلیلی/ظریف؛ دعوا بر سر خوب یا بد بودن برجام؛ ظالم بودن یا نبودن غرب؛ و چیزهایی در همین حد است. اگر مباحثه عمیق‌تری در پس و پشت سیاست و در اتاق‌های تصمیم‌گیری جاری است، حداقل من خبر ندارم. فعلاً اکثریت دنبال پختن نان سیاست داخلی از تنور شکست برجام و اجرای مکانیسم ماشه هستند.

خب، این سطح از مناقشه و بازی سیاسی در حد دعوای چهار تا نماینده مجلس با دو تا فعال سیاسی، کف توییتر و فضای مجازی یا در بقیه رسانه‌ها، مشکلی هم ندارد. بالاخره جماعتی باید سر و صدایی کنند و جار و جنجالی راه بیندازند که فضای سیاست پرشور و زنده به نظر برسد، خودشان هم از نمد این دعوا کلاهی دست و پا کنند. اما فراتر از این چه؟

تجربه‌های قبلی نشان می‌دهد حکمران و سیاست‌گذار به بیان کلماتی کلیشه‌ای و تکراری قناعت می‌کند و هیچ دستور کار واقعی و مؤثری ندارد. شاهد این‌که در چند ماه گذشته استفاده از کلیدواژه مقاومت خیلی زیاد شده اما معنای دقیق و روی زمین آن مشخص نیست. ترجمه مقاومت به سیاست اقتصادی، سیاست خارجی، سیاست اجتماعی و ... چیست؟ هیچ بعید نیست سوزن سیاست‌گذاری و حکمرانی روی واژگانی نظیر مقاومت گیر کند و هیچ معلوم نشود معنای واقعی و عملیاتی آن‌ها چیست.

حالا وقت این است که صریح بپرسیم، در این شرایط جدید، در حالی که به عادی‌سازی روابط با غرب در افق کوتاه‌مدت هیچ امیدی نیست، و زیر سایه جنگ احتمالی:

برنامه همکاری اقتصادی راهبردی با چین و مؤثر بر سرنوشت امنیت‌توسعه کشور چیست؟ قرار است با چین چگونه کار کنید و تشتت و به‌هم‌ریختگی مواضع سیاسی و کارشناسی برای همکاری با چین را چگونه سامان می‌دهید؟

تکلیف سیاست صنعتی چه می‌شود؟ برای تاب‌آوری بنگاه‌ها و حفظ حداقلی از رشد اقتصادی و ممانعت از بیکاری گسترده چه می‌کنید؟

برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و به شدت تحت فشار تورم، بیکاری و تکانه‌های روانی ناشی از فضای تحریمی چه می‌کنید؟

برای رابطه تنش‌آمیز مجلس و دولت، و رانت‌جویی‌های سیاسی و اقتصادی موجود در این رابطه، که در نهایت به ناکارآمدی، بی‌عملی و نارضایتی عمومی می‌انجامد چه می‌کنید؟

برای کاستن از موانعی که بوروکراسی در مسیر فعالیت بخش خصوصی ایجاد می‌کند، و برای کاستن از هزینه‌های مبادلاتی سنگینی که فعالیت اقتصادی مولد را زمین‌گیر کرده‌اند، چه می‌کنید؟

برای از میان بردن عوامل تحریک‌کننده نارضایتی اجتماعی و متغیرهایی که به همبستگی اجتماعی ضربه می‌زنند، چه برنامه‌ای دارید؟

برای سخن گفتن در دنیای پساماشه، در دنیایی که دیگر برجام نیست، از چه زبانی استفاده می‌کنید؟ کماکان برجام و کاستی‌هایش را چون چماقی بر سر این و آن می‌کوبید؟ یا اندیشه دیگری دارید؟ با چه زبانی سخن می‌گویید؟

هر دورانی، قهرمانان خودش را طلب می‌کند. قهرمانان، آدم‌هایی هستند که روح زمانه را صورت‌بندی کرده و زبان و گفتمان جدیدی حول آن روح زمانه خلق می‌کنند.

محمود احمدی‌نژاد و سعید جلیلی قهرمانان عصر مقاومت دهه ۸۰ بودند. قهرمانانی که جهان را در قالب «آن‌قدر قطعنامه بدهید تا قطعنامه‌دان‌تان پاره شود» صورت‌بندی می‌کردند. حسن روحانی و جواد ظریف، قهرمانان مذاکره و دیپلماسی بودند. قهرمانانی که جهان را با دیپلماسی و مذاکره هدایت می‌کردند. حالا هر دو گروه در واقعیت به بن‌بست رسیده‌اند.

در فردای دو دوران مقاومت و دیپلماسی، وضع اقتصاد، جامعه، محیط‌زیست، امنیت و ... از هر آن‌چه بیست سال پیش وجود داشت، بدتر است. اکنون عصر پساماشه است، بازگشته‌ایم به وضعیتی که ۱۵ سال پیش وجود داشت، بدون آن منابع، بدون آن میزان درآمد نفتی، آب، سرمایه اجتماعی، و ...؛ در حالی که انبوهی از ناترازی‌ها ما را در بر گرفته‌اند.

قهرمانان پساماشه چه کسانی هستند؟ سخن‌شان چیست؟ چه چیزی را صورت‌بندی می‌کنند؟ به کدام سؤالات راهبردی پاسخ می‌دهند؟ شاید آن‌ها هم دوباره به زبان مقاومت یا دیپلماسی سخن بگویند، اما این‌ها فقط اشتراک لفظ خواهد بود. سؤال این است که مقاومت و دیپلماسی در نسبت با سؤالاتی که پیش روی ایران امروز است چه معنای دقیق و روی زمینی - فراتر از کلیات ابوالبقا یا حرف‌های پرطمطراقِ به‌دردنخور – دارند؟

با مدیران نامدار ایران همراه شوید
telegram.me/excellentmanagers
و اینجا در اینستاگرام با من باش
📌https://instagram.com/paktinat.hamed?igshid=z97nhxyu259o

‏چین با فولاد سبز دنبال حذف رقبا و زنگ خطر برای کشورهای مانند ایران


‏چین با یک حرکت «ترمز و گاز» هم‌زمان، هم جلوی ظرفیت‌های تازه فولاد را گرفته و هم کارخانه‌ها را به کاهش تولید واداشته است؛ اقدامی که در ظاهر شبیه سیاست زیست‌محیطی است اما در عمل بازتعریف قواعد بازی جهانی فولاد خواهد بود.

‏طبق برنامه‌ای که پکن برای ۲۰۲۵ گذاشته، هیچ مجوز تازه‌ای برای فولادسازی با سوخت ذغال‌سنگ صادر نمی‌شود و سهم پروژه‌های کوره قوسی الکتریکی که آلودگی کمتر دارد، رو به افزایش است.

‏کارخانه‌های بزرگ هم به‌طور «غیررسمی اما جدی» فراخوانده شده‌اند که عرضه را کنترل کنند تا جنگ قیمت‌ها و مازاد تولید مهار شود.

‏هدف رسمی:
‏تا پایان ۲۰۲۵ بیش از ۸۰ درصد ظرفیت فولادسازی کشور به استانداردهای «انتشار فوق‌العاده پایین» برسد.

‏هدف غیررسمی:
‏چین پیشاپیش خود را با مکانیسم‌های کربنی اتحادیه اروپا و فشارهای تجاری آماده کند تا با تعرفه‌های سنگین مواجه نشود و حتی با فولاد «سبز» خود بازارهای جدیدی بگیرد.

‏🔹برای سایر کشورها و صادرکنندگان فولاد «از جمله ایران » این تغییر یک هشدار است:

‏دنیای فولاد در حال سبزشدن است، ولی قواعدش را همان قدرتی می‌نویسد که بیشترین تولید را دارد. ما اگر فقط تماشاگر باشیم، در بازی جدید فولاد نه نقش داریم نه سهم

.

با مدیران نامدار ایران همراه شوید
telegram.me/excellentmanagers
و اینجا در اینستاگرام با من باش
📌https://instagram.com/paktinat.hamed?igshid=z97nhxyu259o

🔺‏بازیگری حرفه ای چین و روسیه با ایران

‏در حافظه عمومی چنین القا شده که «شرق» همیشه پناهگاه ایران در برابر تحریم‌های غرب بوده است؛ اما نگاهی به کارنامه شورای امنیت چیز دیگری می‌گوید. همهٔ قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران که امروز با مکانیسم ماشه بازگشته‌اند، روزی با رأی مثبت مسکو و پکن تصویب شده‌اند:

‏•قطعنامه ۱۶۹۶ (۲۰۰۶) – ۱۴ رأی موافق، فقط قطر مخالف؛ چین و روسیه موافق

‏•قطعنامه ۱۷۳۷ (۲۰۰۶) – به اتفاق آرا؛ چین و روسیه موافق

‏•قطعنامه ۱۷۴۷ (۲۰۰۷) – به اتفاق آرا؛ چین و روسیه موافق

‏•قطعنامه ۱۸۰۳ (۲۰۰۸) – ۱۴ رأی موافق، یک ممتنع (اندونزی)؛ چین و روسیه موافق

‏•قطعنامه ۱۹۲۹ (۲۰۱۰) – ۱۲ رأی موافق، دو مخالف (ترکیه و برزیل)، یک ممتنع (لبنان)؛ چین و روسیه موافق

‏یعنی برخلاف روایت رسمی، چین و روسیه در تمام این سال‌ها نه ممتنع بودند، نه مخالف؛ بلکه دست بالا را در شکل دادن و تصویب همین قطعنامه‌هایی داشتند که امروز علیه ایران بازگشته است.

‏نکتهٔ هشداردهنده اینجاست: اگر روزی برسد که ایران تصمیم بگیرد با غرب معامله‌ای انجام دهد و از زیر بار این قطعنامه‌ها بیرون بیاید، بزرگ‌ترین سدِ سیاسی و حقوقی احتمالاً همین مسکو و پکن خواهند بود؛ همان‌ها که یک دهه پیش با رأی مثبت خود تحریم‌ها را قفل کردند.

‏اتکا به شرق، بدون درک منافع واقعی شرق، یعنی دوباره گرفتار همان تله‌ای شدن که خودمان دهه‌هاست در آنیم. اینبار نیز با قطعنامه ای تمدید ۶ ماهه که میدانستند رای نمی آورد، مهر تاییدی برای حق رای ۳ کشور اروپایی و تایید حقوقی بازگشت تحریم ها دادند. اما بعضی ها هنوز هم سخن از حمایت روسیه و چین را در مجامع بین المللی میزنند.
با مدیران نامدار ایران همراه شوید
telegram.me/excellentmanagers
و اینجا در اینستاگرام با من باش
📌https://instagram.com/paktinat.hamed?igshid=z97nhxyu259o

🔺اسنپ‌بک؛ یادآوری تلخ یک بازی فراموش‌شده

پارادایم قدرت در جهان نه ایستا، بلکه در قالب هژمون‌هایی سیال و همواره در رقابت نرم و سخت در حال بازآرایی است. در این میدان، آنکه نتواند منطق منافع خود را با قواعد بازی جهانی همساز کند، به‌جای بازیگر، خود به صحنه‌ی بازی بدل خواهد شد.

جمهوری‌اسلامی از نخستین روزهای پس از انقلاب، سیاست خارجی خود را بر مجموعه‌ای از انگاره‌های ایدئولوژیک استوار کرد؛ از دشمنی دائمی با آمریکا گرفته تا غرب‌ستیزی همراه با امید واهی به اتحاد با شرق، از رؤیای صدور انقلاب و محور مقاومت تا ترجیح امت بر ملت، و از بی‌اعتنایی به قواعد اقتصاد جهانی تا تصور وجود خطوط قرمز مقدسی که هیچ مذاکره‌ای نمی‌تواند از آن‌ها عبور کند. این مجموعه‌انگاره‌ها بیش از آنکه بر پایه‌ی منافع ملی بنا شده باشند، بر شعارهایی غیرقابل گفت‌وگو استوار شدند.

پس از جنگ ایران و عراق، به‌جای بازتعریف این سیاست‌ها، خطوط قرمز پررنگ‌تر شد و نظام سیاسی خود را به‌طور مستقیم در برابر هژمون‌های قدرت جهانی قرار داد. در جهانی که اتحادهای مقدس مدت‌هاست رنگ باخته‌اند و جغرافیای سیاست بر اساس توازن منافع ترسیم می‌شود، ایران همچنان بر کنش‌گری احساسی و ایدئولوژیک تکیه کرد. این شکاف سرانجام راه را برای استفاده‌ی حریفان از «ظرفیت نابازیگری» جمهوری‌اسلامی هموار ساخت.

تصویب و اجرای اسنپ‌بک، بیش از آنکه محصول یک دشمنی خاص باشد، یادآوری تلخی بود از این قاعده‌ی بنیادین: اگر فرصت‌ها را در لحظه‌ی مناسب به کار نگیری، همان فرصت‌ها علیه تو بدل به تهدید می‌شوند. قدرت‌های جهانی نه بر پایه‌ی خیرخواهی یا شرارت، بلکه صرفاً بر مدار منافع خویش، ایران را پای میز شورای امنیت کشاندند و این پیام را روشن کردند که بازی جهانی با شعار اداره نمی‌شود.

اکنون پرسش اساسی این است:
آیا جمهوری‌اسلامی خواهد کوشید همچنان با همان الگوی سیاست خارجی ایدئولوژیک به مهار این بحران فراگیر بپردازد؟ یا اینکه به سوی پذیرش یک بازتعریف دردناک اما ضروری از منافع ملی گام برمی‌دارد؟

و اگر هیچ‌یک، آیا چشم‌انداز آینده‌ی ایران به‌سوی یک مواجهه‌ی مستقیم و برخورد آخرالزمانی رانده خواهد شد؟ آینده‌ای که نه محصول تقدیر تاریخی، بلکه نتیجه‌ی انباشت خطاهای سیاست‌ورزی در چهار دهه‌ی گذشته است

.

با مدیران نامدار ایران همراه شوید
telegram.me/excellentmanagers
و اینجا در اینستاگرام با من باش
📌https://instagram.com/paktinat.hamed?igshid=z97nhxyu259o