در شمال شهرستان دشتستان، در نزدیکی روستای بُزپَر، بر فراز تپه‌ای کم‌ارتفاع، بنایی خاموش و تنها دیده می‌شود.
مردم محلی آن را «گور دختر» می‌نامند؛ بنایی سنگی که یکی از کهن‌ترین آرامگاه‌های شناخته‌شده از دوره‌ی هخامنشی در ایران است.این اثر، در دل دشت‌های جنوبی، یادگاری از نخستین تجربه‌های معماری آرامگاهی شاهانه در فلات ایران به شمار می‌آید. ساختار بنا ساده، اما سنجیده و مهندسی‌شده است.
پایه‌ای سه‌پله‌ای دارد که از بلوک‌های بزرگ سنگ آهکی ساخته شده و ارتفاع هر پله حدود سی تا چهل سانتی‌متر است.
روی این سکو، اتاقکی سنگی قرار گرفته که سقفی شیب‌دار و دو سویه دارد؛ پلان کلی آن مستطیلی است، با طول حدود پنج متر و بیست سانتی‌متر، عرض چهار متر و چهل سانتی‌متر و ارتفاع نزدیک به چهار متر و هفتاد سانتی‌متر. درون اتاق، فضای کوچکی برای تدفین وجود دارد: حدود دو متر و بیست سانتی‌متر طول، یک و نیم متر عرض و نزدیک به یک متر و هشتاد سانتی‌متر ارتفاع.
سنگ‌ها بدون استفاده از ملات روی هم چیده شده‌اند و با بست‌های فلزی پنهان به‌صورت دم‌چلچله‌ای به هم متصل شده‌اند؛
روشی که در معماری هخامنشی، نشانه‌ی مهارت فنی و دقت در ساخت بوده است.
ورودی بنا در دیواره‌ی شرقی قرار دارد، رو به طلوع خورشید؛
جهتی که در آیین‌های کهن ایرانی، نمادی از روشنایی، زندگی و جاودانگی به‌شمار می‌رفت.
درون اتاق، حوضچه‌ای کم‌عمق در کف دیده می‌شود که احتمالاً کاربردی آیینی داشته، هرچند هنوز کارکرد دقیق آن مشخص نیست.
گور دختر از نظر شکل و ترکیب، شباهت چشمگیری با آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد دارد،
اما در مقیاسی کوچک‌تر و با ظرافت کمتر.
هر دو بنا بر سکویی پلکانی بنا شده‌اند، اتاقکی سنگی با بام شیب‌دار دارند، و از سنگ‌های عظیم یکپارچه ساخته شده‌اند.
با این حال، گور دختر فاقد تزئینات و کتیبه است و از نظر تکنیک ساخت، ابتدایی‌تر به‌نظر می‌رسد.
بر همین اساس، بسیاری از باستان‌شناسان آن را نمونه‌ای پیشین‌تر از آرامگاه پاسارگاد می‌دانند —
اثری که شاید در آغاز شکل‌گیری معماری شاهانه‌ی هخامنشی، نقش الهام‌بخش داشته است.
در مورد هویت فرد مدفون در این آرامگاه، نظریات متفاوتی مطرح شده است.
برخی آن را آرامگاه یکی از زنان خاندان کوروش — شاید ماندانا یا آتوسا — دانسته‌اند،
و برخی دیگر مانند علیرضا شاپور شهبازی و علی‌اکبر سرفراز، آن را به کوروش یکم یا کوروش کوچک نسبت داده‌اند.
اما تا امروز، هیچ نشانه‌ی قطعی برای تأیید این فرضیه‌ها یافت نشده است.


#گوردختر #بوشهر #باستانشناسی #ایران_باستان #میراث_باستان #هخامنشیان