«روانشناس» یا «تکنسین روانشناسی»؟!

ابتدا با یک مثال ملموس تفاوت تکنسین و کسی که فراتر از یک تکنسین حرکت میکند را مشخص میکنم و بعد به سراغ روانشناسی و تکنسین روانشناسی میرویم:
یک تکنسین ساختمان می‌تواند بر اساس نقشه‌ی از پیش آماده، آجر روی آجر بگذارد و سازه‌ای بسازد. اما یک معمار فراتر می‌رود: او باید بداند این ساختمان در چه محله‌ای قرار دارد، با چه فرهنگ و تاریخ و بافت اجتماعی پیوند می‌خورد، و چگونه می‌تواند به جای صرفاً سرپناه، «فضا» و «تجربه زیسته» طراحی کند و بیافریند.

و اما در روانشناسی در کدام مسیر قدم می‌زنیم؟!
واقعیت آن است که در هر حرفه‌ای، حرفه‌مندی قدمی فراتر از تسلط بر ابزار کار و تکنسینی است. اگرچه می‌شود بسته به قدوقامت نظام‌های اداری، نهادهای دولتی و نهادهای استخدامی همیشه «تکنسین روانشناسی» بود و توهم روانشناس‌بودگی داشت. در روانشناسی هم وضعیت چنین است و ظاهراً تمایز میان روانشناس و تکنسین روانشناسی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد؛ اما تردید نکنیم که این تمایز در عین هم‌پوشانی، تمایزی جدی و معرفت‌شناختی است. این‌که دانشگاه‌ها، وزارتخانه‌ها و نظام‌های شغلی کشور یکسره در کار تربیت تکنسین یا گماشته برای روانشناسی‌اند، باعث نخواهد شد بتوانیم چنین تمایزی را نادیده بگیریم.
کوتاه بگوییم؛ برای آن‌که روانشناس باشیم نه صرفاً تکنسین روانشناسی ، لازم است علاوه بر تسلط بر ابزارهای آزمون، تئوری‌های درسی و دستورالعمل‌های اداری، درک عمیقی از نسبت روان با جامعه، تاریخ، تجربه‌های زیسته و شرایط زیست‌جهان انسانی داشته باشیم. مهم‌تر از آن، باید سازوکار نیروها و روابط قدرت در میدان روانشناسی و سلامت روان را بشناسیم؛ نه لزوماً برای آن‌که روانشناسی را به کنش سیاسی تقلیل دهیم، بلکه برای آن‌که ایده‌ها، روش‌ها و درمان‌هایمان توسط ساختارها و فرایندهای بوروکراتیک بلعیده و بی‌اثر نشود.
این‌که صرفاً یک تکنیک درمانی یا یک تست روانی بتواند مراجع را قانع کند، هرگز برای اینکه یک تکنسین را به روانشناس واقعی بدل کند کفایت نمی‌کند. این اتفاق تنها وقتی رخ می‌دهد که فرد بتواند از مرز تکنیک، آزمون و دستورالعمل فراتر رود و حساس باشد به قلمروافزایی نیروهای سیاسی-اقتصادی و سازمانی که تمایل دارند روان، درمان و حتی تجربه زیسته انسان‌ها را به ابزاری مصرفی و کالایی تقلیل دهند.
روانشناس باید بداند روانشناسی امروز نه فقط کاربردی است در چارچوب دستورالعمل‌ها و پروتکل‌ها، بلکه کنش یا واکنشی است در امتداد حیات ذهنی، بدنی و عاطفی فرد درون جغرافیای انسانی، تاریخی و زبانی مشخص. بنابراین حساسیت به آن‌که چگونه نیروهای مسلط می‌کوشند روانشناسی و روانشناس را به ابزار بوروکراسی و مصرف تقلیل دهند، امری ثانوی نیست؛ بلکه بنیادی و معرفت‌شناختی است.
چه در حوزه ی درمان و چه پژوهش که دو تا از وظایف اصلی روانشناس است،روانشناس و روان درمانگر باید سعی کند فرارتر از یک تکنسین حرکت کند تا هم به خودش و هم به حرفه اش غنای کافی بدهد
مطمئن باشیم اگر نخواهیم وضعیت معاصر روانشناسی و اقتضائات آن را درک کنیم و در پیله‌ی توهم روانشناس‌بودگیِ خودمان باقی بمانیم هم باعث رکود کاری خودمان و هم باعث رکود شخصیتی و سرخوردگی خودمان می شود.

وحید خسروانی

|مشاوره و رواندرمانی|اینستاگرام

📌وقتی هدف تغییر نیست.

ممکن است بیمار خودشیفته همزمان که میل به تخریب روان‌کاو و از بین بردنِ شهرت و اعتبار او را دارد، مشتاقانه از او بخواهد صورتی از خدا باشد که او را نجات می‌دهد. تجربه بالینی به ما روانکاوان یاد داده است که برای زیر گروهی از بیماران خودشیفته، هدف واقعیِ روانکاوی، تغییر نیست.

اگر روانکاو در برابر دفاع‌های خودشیفته با دقت کار نکند و توقعِ تغییر یا بینش از آنها داشته باشد، ممکن است روانکاویِ بیمارِ خودشیفته به پایانی یکطرفه و ناگهانی منجر شود.

برخی از این بیماران در خارج جلسات به راحتی شناخته نمی‌شوند. بلکه؛ در طیِ جلسات تنها از طریقِ شکست‌های مکرر برای درگیر کردن آن‌ها در یک فرایندِ فکری فعال، جایی که برای تفسیر یا مواجه با خشم، انکار و سردی در رابطه روبه‌رو می‌شوند، روان‌کاو می‌تواند تصویری کامل درباره این بیماران بدست آورد. در نتیجه؛ روان‌کاو باید ناخواسته به پایانی برسد که در آن بیمار حقیقتاً به هر گونه فاصله گرفتن از همدلی، حمایت‌ و سازش حساسیت دارد.

📄Kernberg OF: An overview of the severe narcissistic pathology.

بازنشر از کانال تلگرام:
@psychoanalysis96

نfollow">trong>ستاگرام