محرومیت از هویت و آموزش: نگاهی به وضعیت کودکان بی‌شناسنامه بلوچ
کریم بلوچ

در سایه‌ نظام‌های تبعیض‌آمیز و سیاست‌های امنیتی‌محور، هزاران کودک بلوچ در ایران از یکی از بنیادی‌ترین حقوق انسانی خود، یعنی حق داشتن هویت و دسترسی به آموزش، محروم شده‌اند. در بلوچستان و مناطقی که از بلوچستان به هرمزگان، کرمان جنوبی و خراسان جنوبی الحاق شده اند، کودکانی زندگی می‌کنند که به دلیل نداشتن شناسنامه، نه تنها از تحصیل باز می‌مانند، بلکه عملاً در آمار انسانی بلوچستان و ایران نیز نادیده گرفته می‌شوند.

ریشه‌های محرومیت:

علت عمده‌ی نداشتن شناسنامه در میان مردم بلوچ، ترکیبی از فقر، فقدان دسترسی به خدمات ثبت‌احوال، مهاجرت‌های درون‌منطقه‌ای بدون ثبت قانونی، و گاه سیاست‌های امنیتی نظام حاکم است. برخی از این کودکان حاصل ازدواج‌های بدون ثبت رسمی‌که والدین آنها نیز فاقد شناسنامه بوده اند، یا به دلیل نداشتن مدارک هویتی والدین، خود نیز از شناسنامه محروم مانده‌اند. و اینکه این افراد مالکین و وارثان جد اندر جد همان سرزمین بوده و هستند ، در نزد مسئولین دادن شناسنامه فاقد ارزش محسوب میشود !

تضاد با قانون:

اصل ۳۰ قانون اساسی ایران صراحتاً بیان می‌کند که «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه‌ ملت تا پایان دوره‌ متوسطه فراهم سازد.» همچنین ماده ۷ کنوانسیون حقوق کودک (که ایران آن را امضا کرده) بر حق داشتن نام، تابعیت و هویت تأکید دارد. با این حال، عدم صدور شناسنامه، این کودکان را عملاً از حق آموزش، بهداشت، سفر، مالکیت، و حتی ساده‌ترین حقوق انسانی محروم کرده است.

پیامدهای اجتماعی:
محرومیت از تحصیل باعث بازتولید فقر، بیکاری، حاشیه‌نشینی، و زمینه‌ساز انواع آسیب‌های اجتماعی در این مناطق شده است. کودک بی‌شناسنامه، نه تنها از آینده‌ای روشن محروم می‌شود، بلکه در معرض استثمار، کودک‌کار بودن، قاچاق انسان، و بزهکاری نیز قرار می‌گیرد.

چه باید کرد؟:

1. اصلاح قوانین ثبت‌احوال و تسهیل فرایند صدور شناسنامه برای کودکان بی‌مدرک. برای این امر فشار اجتماعی گسترده هم از جانب رسانه ها با نوشتن و انعکاس هر روزه این مشکل ، هم از جانب گروهها و سازمانهای مدنی ، اجتماعی ، سیاسی ، حقوقی و والدین کودکان بی شناسنامه و سازمانهای حقوق بشری و تحت فشار گذاشتن نمایندگان مجلس و ... لازم است.
2. اعمال فشار حقوقی و رسانه‌ای بر حاکمیت از سوی نهادهای مدنی، فعالان حقوق بشر، و سازمان‌های بین‌المللی.
3. راه‌اندازی مدارس غیررسمی و آموزش داوطلبانه در مناطق محروم برای جبران خلأ آموزشی از جانب فعالان مدنی.
4. مستندسازی و روایتگری از وضعیت این کودکان برای آگاهی عمومی و فشار افکار عمومی.
5. همبستگی داخلی و منطقه‌ای میان ملت بلوچ برای تبدیل این خواسته به یک مطالبه عمومی و تاریخی.

نتیجه‌گیری:

مسأله کودکان بی‌شناسنامه بلوچ، تنها یک بحران اداری یا منطقه‌ای نیست، بلکه نماد عینی بی‌عدالتی ساختاری و انکار سیستماتیک یک ملت است. تا زمانی که این کودکان، به رسمیت شناخته نشوند، سخن گفتن از عدالت، آموزش، یا توسعه، شعاری پوچ خواهد بود. جامعه‌ای که کودکانش را بی‌صدا، بی‌نام و بی‌آینده رها کند، در حقیقت پایه‌های انسانی بودن خود را ویران کرده است.


#شناسنامه
https://t.me/SahabBalochistan/69202