📸 Siz ko‘rib turgan bu rasmda uch shoxli nerv innervatsiya sohalari ancha tushunarli tasvirlangan ekan. Keling, bu postda uch shoxli nerv haqida batafsil to‘xtalib o‘tsak.
🧠 Uch shoxli nerv (n. trigeminus) — bosh miya juft nervlarining beshinchi tarmog‘i. U o‘zining yo‘g‘onligi va miyadan chiqish tartibi bilan boshqa nervlardan farq qiladi. Sezuvchi va harakatlantiruvchi tolalardan iborat.
Uch shoxli nerv periferik tarmoqlari uchta katta shoxga bo‘linadi (nomlanishi ham shunga asosan berilgan):
1. Ko‘z nervi (n. ophtalmicus) — sezuvchi nerv;
2. Yuqori jag‘ nervi (n. maxillaris) — sezuvchi nerv;
3. Pastki jag‘ nervi (n. mandibularis) — sezuvchi va harakatlantiruvchi nerv.
━━━━━━━━━━━━━━━
Yuqorida zikr qilingan uch shoxli nervning har qaysi shoxi o‘zining birinchi tarmog‘ini (bosh suyagi ichidan chiqmasdan turib) miyaning qattiq pardasiga beradi:
✓ Ko‘z nervi — fissura orbitalis superior ga kirmasdan turib, miyacha ustidagi pardaga ramus tentori ni beradi;
✓ Yuqori jag‘ nervi — foramen rotundum orqali kalla tashqi asosiga chiqmay turib, r. meningeus ni beradi;
✓ Pastki jag‘ nervi — bosh suyagidan chiqayotganda yoki chiqqanda (foramen ovale orqali) n. spinosus tarmog‘ini beradi va yana foramen spinosum orqali bosh suyagi ichiga qaytib kiradi.
━━━━━━━━━━━━━━━
Uch shoxli nerv 3 ta katta tarmog‘ining har biri o‘z navbatida bir nechta mayda nerv shoxlariga tarmoqlanadi. Bu tarmoqlar bilan quyida tanishishingiz mumkin:
Ko‘z nervi — n. ophtalmicus (I shox):
Sezuvchi tolalar:
→ peshona nervi (n. frontalis)
→ ko‘z yoshi nervi (n. lacrimalis)
→ burun-kiprik nervi (n. nasociliaris).
Yuqori jag‘ nervi — n. maxillaris (II shox):
Sezuvchi tolalar:
→ ko‘z kosasi pastki nervi (n. infraorbitalis)
→ qanot-tanglay nervlari (n. pterygopalatini)
→ ustki katakcha nervlari (nn. alveolaris superioris)
→ yonoq nervi (n. zygomaticus).
Pastki jag‘ nervi — n. mandibularis (III shox):
Harakatlantiruvchi tarmoqlar:
→ chaynov muskuli nervi (n. massetericus)
→ chakka muskuli nervi (n. temporalis profundus)
→ ichki qanotsimon muskul nervi (n. pterygoideus medialis)
→ tashqi qanotsimon muskul nervi (n. pterygoideus lateralis)
→ nog‘ora pardani taranglovchi muskul nervi (ramus membranae timpani)
→ tanglay chodirini taranglovchi muskul nervi (n. tensoris veli palatini).
Sezuvchi tarmoqlar:
→ lunj nervi (n. buccalis)
→ til nervi (n. lingualis)
→ quloq-chakka nervi (n. auricotemporalis)
→ pastki katakcha nervi (n. alveolaris inferior).
━━━━━━━━━━━━━━━
Xulosa.
O‘zi umuman olganda, uch shoxli nerv xilma-xil va murakkab vazifalarni bajaradi. Uning sezuvchi tolalari yuz terisi, boshning old tomoni (peshona) terisi sezuvchanligini ta'minlaydi; og‘iz, burun, ko‘z, quloqlarning xususiy juft nervlari (I, II, VII, VIII va IX juftlar) tarqalmaydigan qismlaridan sezgi ta'sirlarini miyaga olib keladi. Harakatlantiruvchi tolalari esa chaynov muskullari va og‘iz pastki devorini hosil qiluvchi muskullar ishini boshqaradi. Bundan tashqari, ushbu nerv tolalari yuz sohasidagi ko‘pgina bezlar innervatsiyasini ta'minlaydi.
━━━━━━━━━━━━━━━
📎 R.E. Xudoyberdiyev “odam anatomiyasi” darsligidagi ma'lumotlar shaxsiy tahlil va o‘zgartirishlar bilan taqdim etildi.
━━━━━━━━━━━━━━━━
Anatomiya biz bilan oson:
✅ T.ME/ANATOMIYA_UZ
0
Показать ещё
