وقتی سایه جنگ سنگین‌تر از همیشه است، تنها پیشنهاد سرمایه‌گذاری، تنوع‌بخشی میان کلاس‌های دارایی است.

با وجود همه خبرهای بد، روی کاغذ شرایط به گونه‌ای است که ادامه وضعیت انتظار فعلی ممکن نیست. اگر این پیش‌فرض درست باشد، بالاخره یکی از دو مسیر محقق خواهد شد: یا رومی روم یا زنگی زنگ؛ یا درگیری، تخریب زیرساخت و هرج‌ومرج، یا حل‌وفصل مشکلات با غرب.

طبیعی است کسی که تا الان مهاجرت نکرده، به سناریوی دوم امید بسته است؛ در غیر این صورت، اکنون به جای خواندن این مطلب باید دنبال نصب پنل‌های خورشیدی روی سقف، خرید مخزن آب یا تکه‌ای زمین کشاورزی باشد.

برای خوش‌بین‌ها، یعنی کسانی که به روی دیگر سکه امید دارند، می‌توان کمی رویاپردازی کرد: بازاری سهام که امروز منفورترین بخش از سبد سرمایه‌گذاری‌هاست، در سناریوی خوب چه خواهد شد؟

بازگشت به ظرفیت اسمی.

بسیاری از شرکت‌ها به‌واسطه محدودیت انرژی، ۴ تا ۵ ماه از تولید خود را از دست می‌دهند. این کسری انرژی صنعت، در فاصله کمتر از یک سال، با طرح فشارافزایی، سرمایه‌گذاری در برق خورشیدی و تعدیل قیمت انرژی قابل حل است؛ البته به شرطی که تحریم نباشیم، تامین مالی خارجی ممکن باشد و پشتوانه مردمی وجود داشته باشد.

بنابراین، در بسیاری از شرکت‌ها، رشد واقعی ۳۰ تا ۵۰ درصدی چندان دور از انتظار نیست.

تورم، نرخ بهره و نسبت P/E.

برخلاف تصور، تورم به نفع بازار سهام نیست؛ بلکه فقط تورمِ سرکوب‌نشده بهتر از تورم سرکوب‌شده است. با فروش ۱.۵ میلیون بشکه نفت بیشتر در روز، کسری بودجه موقتا حل می‌شود و از سوی دیگر، به‌واسطه حل‌وفصل مشکلات با غرب، انتظار تورمی کاهش می‌یابد که این امر می‌تواند نرخ بهره را نیز پایین بیاورد.

فرضا با تورم ۵ درصد و نرخ بهره ۵ درصد، نسبت P/E سهام می‌تواند تا ۱۰۰ درصد رشد کند؛ مخصوصا اکنون که قیمت‌ها به سطوح نازل رسیده‌اند.

اصلاح نرخ‌گذاری‌ها.

هر کسی که با الفبای اقتصاد آشنا باشد، می‌داند که برای جذب سرمایه در ایران، نباید نرخ گاز دو برابر آمریکا، کانادا و قطر باشد یا نرخ بهره مالکانه معادن پنج برابر استرالیا و برزیل. این‌ها مواردی‌اند که می‌توانند به پتانسیل‌های بازار سهام بدل شوند.

هرچند می‌توان این فهرست را بسیار طولانی‌تر کرد، اما همین چند مورد کافی است تا بازده بازار سهام، برای بازارهای موازی، به یک آرزو تبدیل شود؛ بازدهی غیرتورمی که با تثبیت نرخ ارز، دیگر بازارها حتی در یک دوره ده‌ساله نیز نتوانند به آن برسند.

اکنون که در شرایط جنگی، کمبود برق و آب و فشارهای دیگر هستیم، شاید این متن بیشتر شبیه به رویاپردازی خوش‌خیالانه باشد؛ اما به هر حال، این وضعیت نباید منجر به بدبینی مفرط به سهام شود. ممکن است ققنوس از خاکستر برخیزد.

مرداد 1404

@rezayatee

پس از جنگ 12 روزه، از میان سه سناریوی ممکن—توافق، جنگ مجدد و تعلیق—در عمل سناریوی سوم یعنی تعلیق رخ داده است؛ حالتی که در آن همه منتظرند، بی‌آنکه افق روشنی در پیش باشد. سرانجام یکی از دو سناریوی دیگر باید رقم بخورد و این تعلیق فقط خسارت اضافه‌ای است که به اقتصاد تحمیل می‌شود.

مذاکره برای مذاکره و وقت‌کشی، هیچ‌گاه به نفع اقتصاد نبوده. این استراتژی هرچند در گذشته برای برخی گروه‌ها مطلوبیت داشته اما اکنون بعید است بدون پیامد کوتاه مدت باشد.

این تعلیق از جنس رکود است؛ رکودی عمیق که پیش از این نیز به‌واسطه قطعی برق، نرخ‌های ترجیحی، سیاست‌های بهره‌ای و... به نقطه اشباع رسیده است. پرسش اصلی اینجاست: آیا اقتصاد تاب تحمل این بار جدید را دارد؟ و اگر نه، چه پیامدی در پیش خواهد بود؟