Kreditning iqtisodiy foyda-zararlari yoki shar'iy hukmi haqida gapirmoqchi emasman. Boshqa bir jihat eʼtiborimni tortdi. Kredit olish osonlashgani, mikro kreditlar koʻpayganidan keyin odamlar lafzsiz boʻlib qoldi.

Kredit olayotgan kishi aynan oʻsha damda qanday qaytarishni, qachon qaytarishni oʻylamaydi. Pul kerak, olindi, ishlatildi, endi har oy foiz aylanib kelaveradi.

Oylik har doim ham vaqtida tushmaydi yoki umuman tag-tugi bilan yoʻq. Boshqa ehtiyojlar chiqib qoladi. Xullas, har doim ham toʻlovni vaqtida qilib boʻlmaydi. Natijada qarzni vaqtida qaytarmaslik odatga aylanadi. Bank qoʻngʻiroqlaridan qochiladi, erta beraman, indin beraman deb aldanadi. To MIBga chiqmagunicha shunaqa yurilaveradi.

Har bir harakat odatga aylanish xavfi bor. Oyoq kiyimni yaltiratib chiqqanimizda chang, loy joylardan aylanib oʻtamiz. Ammo bir loy sachrasa keyin baribir boʻlib qoladi.

Endilikda odam odamdan qarz olganda ham yuqoridagi kabi holat uchrayapti. Qarz soʻragan kishi yaqiningiz, doʻstingiz, qarindoshingiz, hamkasbingiz yoki tanishingiz boʻlishi mumkin. U olayotganda berishni oʻylamaydi.

Mikro kreditlar taʼsirida pul kerak boʻlganda olish va keyin toʻlovdan qochish yoki kechiktirish odatga aylandi. Endi qarz bergan kishi ham xuddi bank kabi mavhum obyektga aylandi. Uni aldash, qoʻngʻiroq qilsa koʻtarmaslik odatiy hol.

Birovga qarz berish xudo yoʻliga ehson qilishga oʻxshab qoldi. Oxirida yo kechvorasiz yo olguncha ming martalab soʻrab, yaxshi-yomon boʻlasiz.

Xullas, kreditdan saqlaning.

@salimov_blogi

Gaz bilan toʻldirilgan shar qoʻlingizdan chiqib ketsa uni boshqa hech qachon koʻrolmaysiz. Ayrim insonlar bilan ham shunaqa...