🎲 استراتژی منطقه‌ای ایران در چارچوب رئالیسم تهاجمی چگونه باید باشد؟ - بخش دوم

✍️ نویسنده: #اورخان_محمداف

همان‌طور که گفتیم، نظریه «رئالیسم تهاجمی» (offensive realism) که توسط جان میرشایمر مطرح شده، ویژگی بنیادین نظام بین‌الملل را در شرایط واقعی سیاسی جهان می‌بیند. در این شرایط، هدف اصلی دولت‌ها تنها حفظ بقا نیست، بلکه افزایش حداکثری قدرت و دستیابی به هژمونی منطقه‌ای یا جهانی است. طبق این نظریه، «بهترین تضمین امنیت، تبدیل شدن به قدرتمندترین دولت است».

بنابراین، در تحلیل الگوی رفتاری ایران در برابر استراتژی «رئالیسم تهاجمی» دشمن، چند جهت‌گیری راهبردی برجسته می‌شود. ایران باید با مشاهده صحنه واقعی و در عین حال حرکت به‌سوی هدف آرمانی، به اصول زیر توجه کند:

نخست، ضروری است که در توازن قدرت منطقه‌ای برتری حاصل شود. رئالیسم تهاجمی ایران را به جلوگیری از رشد رقبای منطقه‌ای، گسترش حوزه نفوذ و برداشتن گام‌هایی در مسیر هژمونی تشویق می‌کند. در این چارچوب، بهینه‌سازی منابع قدرت نظامی، سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی، ایدئولوژیک و قدرت نرم اهمیت دارد.

دوم، افزایش مستمر قدرت نظامی اصل مرکزی این نظریه است. پیشرفت ایران در برنامه موشکی، سامانه‌های پدافند هوایی، قدرت دریایی، پهپادها و فناوری‌های سایبری نه‌تنها جنبه دفاعی دارد، بلکه قدرت بازدارندگی منطقه‌ای ایجاد می‌کند. این همچنین تضمینی برای صلح پایدار در منطقه است.

سوم، گسترش حوزه نفوذ از منظر رئالیسم تهاجمی یک استراتژی مشروع است. همکاری ایران با گروه‌های مسلح مختلف در لبنان، سوریه، عراق و یمن و سیاست‌ورزی از طریق نیروهای مقاومت، ضمن محدود کردن ظرفیت نفوذ رقبا، قدرت پروجکشن ایران را افزایش می‌دهد.

چهارم، ضرورت ایجاد اتحادهای تاکتیکی با قدرت‌های بزرگ مطرح می‌شود. در سیاست واقعی، اتحادها ماهیت موقتی دارند، با این حال همکاری ایران با روسیه و چین می‌تواند به‌عنوان گامی عقلانی برای تغییر توازن قدرت به نفع خود ارزیابی شود. رئالیسم تهاجمی در اینجا هشدار می‌دهد: اتحادها تا زمانی پایدارند که منافع مشترک وجود داشته باشد.

پنجمین جهت‌گیری، استراتژی جلوگیری از ظهور هژمون‌های بالقوه است. برای ایران، این به معنای تلاش برای جلوگیری از برتری نظامی اسرائیل، ترکیه یا عربستان سعودی و همچنین تضعیف حضور آمریکا در منطقه است. این کاربرد منطقه‌ای مکانیزم «موازنه‌سازی» است که میرشایمر بر آن تأکید دارد.

ششمین جهت‌گیری، قدرت نرم و دیپلماسی انقلابی باید خط اصلی سیاست خارجی باشد. ایران باید از مکتب دیپلماسی قاجاری فاصله بگیرد.

در نهایت، تضمین پایداری اقتصادی و فناوری بخش جدایی‌ناپذیر از استراتژی قدرت بلندمدت است. طبق رئالیسم تهاجمی، قدرت نظامی باید بر پایه‌های اقتصادی بنا شود. ایران باید هم‌زمان قدرت ایدئولوژیک خود را ارتقا دهد، مرزهای تمدنی را احیا کند، از مکتب مقاومت ایدئولوژیک حمایت کند، به ارزش‌های مشترک فرهنگی و تمدنی توجه کند و بیشتر بر «دیپلماسی مردمی» تکیه کند تا بر رؤسای دولت‌ها. توسعه نوآوری‌های فناورانه در شرایط تحریم، افزایش تولید داخلی و حفظ صادرات انرژی برای ایران در این زمینه حیاتی است. ایران باید از مدل اقتصاد وابسته به مدل اقتصاد مقاومتی گذار کند.

بنابراین، در چارچوب رئالیسم تهاجمی، هدف ایران نباید صرفاً دفاع از خود باشد، بلکه باید دستیابی به موقعیت هژمون منطقه‌ای باشد. این هدف نیازمند ترکیب هماهنگ سیاست‌های افزایش قدرت، تقویت مقاومت، تضعیف رقبا، ایجاد اتحادهای موقت، شکل‌دهی مقاومت ایدئولوژیک و تثبیت منابع راهبردی است.

پایان

©️ #سردبیر_سایت_ضیاءالصالحین
┘◄🌐| سایت | بله | تلگرام | ایتا |

🇮🇷 @sardabir313 🇮🇷

الهام علی‌اف: «دالان زنگزور یک پروژه ارتباطی جدید است و به یکی از بخش‌های مهم مسیرهای حمل‌ونقل بین‌المللی تبدیل خواهد شد.»

مرکز مطالعات آذربایجان