🇰🇵Shimoliy Koreya yadroviy dasturi: Uzoq Sharqdagi xavfsizlikka tahdidlar
Janubiy Koreya tashqi siyosatida eng asosiy xavf manbayi sifatida Shimoliy Koreya faoliyati ko‘riladi. Ushbu tahdidlar bir nechta yo‘nalishda namoyon bo‘ladi. Koreya urushidan so‘ng Shimoliy Koreya o‘zini doimiy xavf ostida deb hisoblab, Vashington va Seul o'rtasidagi harbiy ittifoqni “bevosita dushmanlik” sifatida qabul qilgan. Shu sababli Pxenyan yadroviy qurolni “tashqi tahdidlarga qarshi kafolat” deb hisoblaydi.
1960–1970-yillardan boshlab, Shimoliy Koreya SSSR va Xitoy tajribasidan foydalanib, yadroviy texnologiyalarni rivojlantira boshladi. 2006-yil 9-oktabrda KXDR ilk yerosti yadroviy portlashini amalga oshirdi. Garchi quvvati kichik bo‘lsa-da, bu voqea global siyosiy maydonda katta rezonans uyg‘otdi va BMT Xavfsizlik Kengashi tomonidan qator sanksiyalar joriy etildi.
Keyingi yillar davomida Shimoliy Koreya bir qator yadroviy sinovlarni amalga oshirdi:
• 2009-yil – ikkinchi sinov, quvvati oshirilgan.
• 2013-yil – uchinchi sinov, yanada kuchli portlash qayd etildi.
• 2016-yil – to‘rtinchi va beshinchi sinovlar, Pxenyan “vodorod bombasi”ni sinovdan o‘tkazganini e’lon qildi.
• 2017-yil – oltinchi sinov, eng kuchli portlash bo‘lib, Xitoy va Rossiyaga ham xavf tug‘dirdi.
Natijada KXDR yadroviy dasturi mintaqaviy xavfsizlikning eng asosiy muammosiga aylandi.
Shimoliy Koreya qisqa masofali raketalardan tortib, o‘rta va uzoq masofali raketalarga qadar rivojlandi. Masalan, 2017-yilda sinovdan o‘tkazilgan “Hwasong-15” raketasi nazariy jihatdan AQShning quruqlikdagi hududlariga yetib borishi mumkinligi aniqlangan. 2022-yilda esa Shimoliy Koreya raketasi birinchi marta Yaponiya hududidan uchib o‘tdi, bu esa Tokio uchun jiddiy xavf signalini yuzaga keltirdi. Pxenyanning raketaviy qudrati va yadroviy sinovlari xalqaro normalar va BMT rezolyutsiyalariga zid bo‘lsa-da, muntazam ravishda davom ettirilmoqda. Bu global yadro qurollarini tarqatmaslik tizimiga sezilarli zarba hisoblanadi.
Shimoliy Koreya muntazam ravishda Janub bilan chegaralarda keskinlikni kuchaytiradi. Masalan, 2010-yil mart oyida Janubiy Koreyaning “Chxonan” harbiy kemasi torpeda hujumi natijasida cho‘kib ketdi va 46 nafar dengizchi halok bo‘ldi. Xalqaro tergov Pxenyanni aybdor deb topdi, biroq Shimoliy Koreya buni rad etdi.
Koreya urushi sulh bilan to‘xtatilgan bo‘lsa-da, rasmiy tinchlik shartnomasi tuzilmagani sababli, quruqlik, dengiz va havo chegaralari noaniq bo‘lib qolmoqda. Ayniqsa, Sariq dengizdagi Shimoliy chegara chizig‘i (NLL – Northern Limit Line) eng katta nizo manbai hisoblanadi. Shimoliy Koreya bu chiziqni tan olmaydi va uni noqonuniy deb biladi. Shu sababli dengizda to‘qnashuvlar muntazam yuz beradi; 1999, 2002 va 2009-yillarda ham NLL bo‘yicha mojarolar qayd etilgan.
✅ Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz
📱Twitter 📱YouTube 📱Facebook 📱Instagram 📱Telegram
0
Показать ещё
