امروز وب‌سایت کوریر گزارش داد که با تداوم وضعیت کنونی ایران، به‌ویژه بحران آب، جرقه اعتراضات تازه‌ای محتمل است. به گمانم پیش‌بینی شکل‌گیری اعتراضات تازه از سوی کوریر، بیش از آن‌که تحلیلی باشد، جنبه‌ی هشدار رسانه‌ای دارد. البته تشدید نارضایتی اقتصادی واقعی است، ولی تبدیل آن به اعتراض سازمان‌یافته، نیازمند سه شرط است:
۱. همبستگی (انسجام) داخلی؛
۲. وجود نماد و رهبری مشخص؛
۳. گشایش سیاسی (فرصت باز).

واقعیت این است که در ایران، هیچ‌یک از این سه به‌طور کامل مهیا نیست. بااین‌حال، سومین پارامتر(یعنی فرصت سیاسی) می‌تواند بستر دیگر عوامل را فراهم کند. چگونه؟

در تحلیل جنبش‌های اجتماعی، «فرصت سیاسی» کلید رهایی انرژی پنهان جامعه است. نارضایتی و پیوندهای اجتماعی ممکن است سال‌ها پنهان بمانند، ولی هنگامی‌که روزنه‌ای در ساخت قدرت گشوده می‌شود (مانند شکاف در حاکمیت، بحران مشروعیت یا عقب‌نشینی دستگاه امنیتی)، همان نارضایتی پراکنده به همبستگی و رهبری میدانی بدل می‌شود. تجربه کشورهایی چون ایران ۱۳۵۷، تونس ۲۰۱۰ و سودان ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که فرصت سیاسی می‌تواند در کوتاه‌ترین زمان، شبکه‌های اجتماعی خاموش را به نیرویی فعال و هماهنگ تبدیل کند.

از این‌رو، امتیاز فرصت در سیاست، همان توانِ تبدیلِ امکان به کنش است.
#یدالله_کریمی‌پور
@karimipour_k

امروز ۱۹ آبان(۱۰نوامبر) الجزیره در بازنشر مقاله‌ای از نیویورک‌تایمز هشدار می‌دهد که منازعه ایران و اسرائیل به آستانه انفجار رسیده است. به گفته علی واعظ، ایران شبانه‌روز در حال تولید موشک است و در صورت وقوع جنگ، می‌تواند در یک حمله بیش از دو هزار موشک به‌سوی اسرائیل روانه کند. در مقابل، تحلیلگران اسرائیلی تأکید دارند تل‌آویو برای پاسخ فوری و ویرانگر آماده است. هر دو طرف می‌دانند که جنگ تازه می‌تواند منطقه را به آشوبی مهارنشدنی بکشاند. در نتیجه، آنچه تا کنون صلح را نگاه داشته، نه اعتماد متقابل، بلکه توازن ترس است — نظمی شکننده که بر پایه بیم متقابل از ویرانی کامل دوام یافته است.
#یدالله_کریمی‌پور
@karimipour_k

پزشکیان هشدار داده است: اگر تا آذرماه باران نبارد، ناچار به جیره‌بندی آب خواهیم بود و در صورت تداوم خشکسالی، شاید تهران تخلیه شود.
هرچند تخلیه کامل بعید است، ولی مهاجرت تدریجی و تغییر ساختار جمعیت بسیار محتمل است.

با فرض قطعی گسترده آب، در هفته های نخست، تهدید سلامت عمومی و اختلال در خدمات شهری رخ می‌دهد.

از ماه‌ بعد، صنایع تعطیل، قیمت‌ها افزایش و مهاجرت آغاز می‌شود.

در بلندمدت نیز، ترکیب اجتماعی شهر تغییر می‌کند و زیرساخت‌ها از کار می‌افتند.

سه سناریو پیش‌روست:
۱-مدیریت اضطراری، ۲- تخلیه تدریجی، ۳- فروپاشی محلی—که آخرینِ سناریو، فاجعه‌ای ملی خواهد بود.
#یدالله_کریمی‌پور
@karimipour_k

واژه «مقاومت» به معنای ایستادگی است، ولی در بنیان و ذاتش خود انفعالی جاری است. هرجا سخن از مقاومت است، یعنی نیرویی در جایگاه تولید فشار و نیرویی دیگر در مقام تاب‌آوردن است.

در چنین وضعی، ابتکار عمل از آنِ مهاجم است و مدافع ناچار در زمین او بازی می‌کند. نتیجه، تکرار و فرسایش است نه پیروزی. تاریخ نشان داده، استراتژی صرفاً دفاعی، هرچند پرشور و پرهزینه، معمولا سرانجام به فرسودگی و عقب‌نشینی می‌انجامد.

از دیدگاه استراتژی بزرگ، پایداری زمانی معنا می‌یابد که به کنش بدل شود؛ یعنی مقاومت نه پایان که آغازی برای بازتعریف موقعیت باشد. در غیر این صورت، استراتژی مقاومت، نام دیگر شکست تدریجی است.
#یدالله_کریمی‌پور
@karimipour_k